Suy Nhược Thần Kinh Mất Ngủ: Nguyên Nhân Và Cách Chữa Trị

Suy nhược thần kinh mất ngủ không chỉ là một vấn đề về giấc ngủ mà còn là dấu hiệu cảnh báo hệ thần kinh gặp nguy hiểm, tiềm ẩn những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tâm lý và chất lượng cuộc sống. Vậy bệnh lý có nguyên nhân do đâu và cách điều trị như thế nào? Cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây để bảo vệ sức khỏe thần kinh và cải thiện giấc ngủ của bạn một cách hiệu quả.

Tìm hiểu suy nhược thần kinh mất ngủ là gì?

Suy nhược thần kinh mất ngủ là một dạng rối loạn thần kinh phổ biến, xuất phát từ sự suy giảm hoạt động của hệ thần kinh trung ương.

Tình trạng này thường xuất hiện sau khi người bệnh trải qua một sang chấn tâm lý hoặc căng thẳng kéo dài, khiến cho quá trình hưng phấn và ức chế của não bộ bị mất cân bằng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng giấc ngủ.

Triệu chứng thường gặp

Các triệu chứng điển hình của suy nhược thần kinh mất ngủ bao gồm:

• Khó ngủ kéo dài: Người bệnh thường mất hàng giờ để đi vào giấc ngủ, thậm chí không thể ngủ được cả đêm.
• Giấc ngủ không sâu: Thường xuyên tỉnh giấc giữa đêm, khó ngủ lại sau khi thức dậy.
• Mệt mỏi mãn tính: Cảm giác kiệt sức, thiếu năng lượng ngay cả sau khi đã ngủ đủ giờ.
• Đau đầu và căng thẳng: Đau đầu vùng trán hoặc gáy, cảm giác nặng nề ở vùng đầu.
• Rối loạn cảm xúc: Hay cáu gắt, lo âu, trầm cảm hoặc mất kiểm soát cảm xúc.
• Giảm tập trung: Suy giảm khả năng ghi nhớ và khó tập trung vào công việc hoặc học tập.

Nguyên nhân dẫn đến suy nhược thần kinh mất ngủ

Nguyên nhân của tình trạng này thường đến từ nhiều yếu tố, bao gồm:

Căng thẳng kéo dài:

• Áp lực công việc, học tập: Công việc quá tải, deadline dồn dập, kỳ thi căng thẳng, môi trường cạnh tranh gây áp lực lớn lên hệ thần kinh.
• Các vấn đề trong cuộc sống: Mâu thuẫn gia đình, các mối quan hệ xã hội, khó khăn tài chính, thay đổi môi trường sống,…
• Sự kiện gây stress: Những sự kiện tiêu cực như mất mát người thân, thất bại, tai nạn, bệnh tật,…

Lối sống không lành mạnh:

• Lạm dụng chất kích thích: Sử dụng quá nhiều rượu bia, cà phê, thuốc lá,… gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh, gây khó ngủ.
• Chế độ ăn uống không hợp lý: Thiếu chất dinh dưỡng, ăn uống không điều độ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và giấc ngủ.
• Sinh hoạt thiếu khoa học: Thức khuya, ngủ không đủ giấc, sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ,… làm rối loạn đồng hồ sinh học.

Nguyên nhân khác:

• Yếu tố tâm lý: Mắc các rối loạn tâm lý như trầm cảm, lo âu, rối loạn stress sau sang chấn,…
• Bệnh lý nội khoa: Một số bệnh như cường giáp, suy giáp, bệnh tim mạch, tiểu đường, đau mãn tính,… có thể gây mất ngủ.
• Yếu tố môi trường: Tiếng ồn lớn, môi trường ánh sáng mạnh, nhiệt độ phòng ngủ quá nóng hoặc quá lạnh cũng gây ảnh hưởng giấc ngủ.

Suy nhược thần kinh mất ngủ nguy hiểm không?

Dù suy nhược thần kinh mất ngủ không phải là bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không điều trị kịp thời và đúng cách, có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần.

Ảnh hưởng sức khỏe toàn diện

Mất ngủ kéo dài làm rối loạn các hệ thống chức năng trong cơ thể, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính:

• Tim mạch: Giấc ngủ không đủ làm tăng huyết áp và ảnh hưởng đến chức năng tim, làm tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ.
• Tiểu đường: Rối loạn giấc ngủ gây mất cân bằng hormone, đặc biệt là insulin, dẫn đến khả năng chuyển hóa đường giảm sút, từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2.
• Béo phì: Thiếu ngủ gây rối loạn hormone leptin và ghrelin, ảnh hưởng đến cảm giác no và đói, dễ dẫn đến thói quen ăn uống không kiểm soát và tăng cân.

Rối loạn tâm lý

Mất ngủ kéo dài là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến các vấn đề tâm lý nghiêm trọng:

• Trầm cảm: Tình trạng mất ngủ khiến não bộ không được phục hồi, làm gia tăng cảm giác chán nản, mất hy vọng và dễ rơi vào trạng thái trầm uất.
• Lo âu: Giấc ngủ bị gián đoạn làm tăng hormone cortisol (hormone căng thẳng), khiến người bệnh luôn trong trạng thái hồi hộp, lo lắng mà không có lý do rõ ràng.
• Các rối loạn tâm thần khác: Mất ngủ làm tăng khả năng mắc các rối loạn tâm thần như rối loạn ám ảnh cưỡng chế, rối loạn hoảng loạn hoặc rối loạn lưỡng cực.

Khi nào cần khám bác sĩ?

Bạn nên tìm gặp bác sĩ khi xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Tình trạng mất ngủ kéo dài hơn 2 tuần mà không cải thiện.
• Cảm giác mệt mỏi, suy kiệt ảnh hưởng đến công việc và sinh hoạt hàng ngày.
• Xuất hiện các triệu chứng lo âu, trầm cảm hoặc có ý nghĩ tự làm hại bản thân.

Phương pháp chẩn đoán

Quá trình chẩn đoán suy nhược thần kinh mất ngủ được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa tâm thần kinh và được tiến hành như sau:

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ trao đổi với bệnh nhân về tiền sử giấc ngủ (Thời gian, chất lượng giấc ngủ, thời điểm bắt đầu mất ngủ, tần suất xuất hiện,…), lối sống, các triệu chứng bệnh khác,…

Xét nghiệm cận lâm sàng:

• Xét nghiệm máu: Để loại trừ các bệnh lý nội khoa có thể gây mất ngủ như cường giáp, suy giáp, thiếu máu,…
• Điện não đồ: Ghi lại hoạt động điện của não, giúp phát hiện các bất thường trong não bộ.
• Đa ký giấc ngủ: Theo dõi các chỉ số sinh lý trong khi ngủ như sóng não, nhịp tim, nhịp thở, chuyển động của mắt,…
• Thang đánh giá tâm lý: Bác sĩ sử dụng các thang đánh giá tâm lý để đánh giá mức độ trầm cảm, lo âu, stress,… Ví dụ: Thang điểm trầm cảm Beck, thang điểm lo âu Hamilton.

Cách điều trị bệnh suy nhược thần kinh mất ngủ

Để điều trị suy nhược thần kinh mất ngủ, người bệnh thường được bác sĩ chỉ định các phương pháp dưới đây:

Liệu pháp tâm lý

Đây là phương pháp điều trị không dùng thuốc, tập trung vào việc thay đổi suy nghĩ, hành vi và giúp bạn kiểm soát stress hiệu quả hơn. 

• Tư vấn tâm lý: Gặp gỡ chuyên gia tâm lý để giải tỏa căng thẳng, lo âu và học cách đối mặt với áp lực.
• Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Đây là một phương pháp hiệu quả giúp thay đổi các suy nghĩ tiêu cực và thói quen xấu liên quan đến giấc ngủ.
• Liệu pháp thôi miên: Thôi miên giúp bạn đi vào trạng thái thư giãn sâu, từ đó bác sĩ có thể “gợi ý” cho tiềm thức, giúp thay đổi những suy nghĩ, hành vi tiêu cực.

Sử dụng thuốc Tây

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để hỗ trợ điều trị suy nhược thần kinh mất ngủ như:

• Thuốc an thần: Thuốc nhóm benzodiazepine (như Diazepam) hoặc non-benzodiazepine (như Zolpidem) giúp thư giãn và cải thiện giấc ngủ.
• Thuốc chống trầm cảm: Dùng trong các trường hợp mất ngủ đi kèm trầm cảm hoặc rối loạn lo âu.
• Bổ sung melatonin: Melatonin là một hormone tự nhiên giúp điều chỉnh chu kỳ giấc ngủ, an toàn hơn so với thuốc ngủ truyền thống.

Phương pháp khác

Bên cạnh liệu pháp tâm lý và thuốc, người bệnh có thể kết hợp một số phương pháp hỗ trợ sau để tăng hiệu quả điều trị:

• Châm cứu: Tác động vào các huyệt như huyệt Thần Môn, Nội Quan, Tam Âm Giao giúp lưu thông khí huyết, giảm căng thẳng và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Massage: Massage giúp thư giãn cơ bắp, giảm căng thẳng, mệt mỏi.
• Yoga, thiền định: Thực hành thiền, yoga hoặc một số bài tập hít thở sâu sẽ giúp giảm căng thẳng và thư giãn tinh thần trước khi ngủ.
• Thảo dược: Uống một số loại trà thảo dược như tâm sen, lạc tiên, cúc La Mã,… có tác dụng an thần và hỗ trợ điều trị hiệu quả mất ngủ. 

Phòng ngừa mất ngủ suy nhược thần kinh

Phòng ngừa mất ngủ và suy nhược thần kinh cần sự kiên trì và thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp như sau:

• Thiết lập lịch trình ngủ cố định: Đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày để tạo thói quen ổn định cho cơ thể.
• Ngủ đủ giấc: Đảm bảo giấc ngủ từ 7 – 8 giờ mỗi đêm, tránh thức khuya thường xuyên.
• Không ngủ trưa quá lâu: Giới hạn giấc ngủ trưa trong khoảng 20 – 30 phút để không ảnh hưởng đến giấc ngủ ban đêm.
• Hạn chế tiếp xúc với thiết bị điện tử trước khi ngủ: Tắt điện thoại, máy tính hoặc tivi ít nhất 1 – 2 giờ trước giờ ngủ.
• Tạo môi trường ngủ: Không gian yên tĩnh, giảm thiểu tiếng ồn và ánh sáng trong phòng ngủ, lựa chọn nệm và gối phù hợp, điều chỉnh nhiệt độ phòng thoáng mát và dễ chịu.
• Ăn uống khoa học: Bổ sung thực phẩm tốt cho giấc ngủ (Chuối, yến mạch, hạt óc chó, sữa ấm và các loại cá béo giàu omega-3), hạn chế cà phê, trà đậm, đồ uống có cồn hoặc nước tăng lực, đặc biệt vào buổi tối.
• Điều chỉnh lịch trình công việc: Tránh làm việc quá sức hoặc kéo dài thời gian làm việc để cơ thể có thời gian nghỉ ngơi.
• Dành thời gian cho thư giãn: Tham gia các hoạt động giải trí nhẹ nhàng như nghe nhạc, vẽ tranh, đọc sách hoặc bất cứ hoạt động lành mạnh nào bản thân thích.
• Tập thể dục đều đặn: Dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để tập luyện các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe. Tránh tập luyện cường độ cao trước khi ngủ vì có thể làm tăng kích thích thần kinh và gây khó ngủ.

Suy nhược thần kinh mất ngủ không chỉ là vấn đề sức khỏe mà còn là lời cảnh báo về lối sống của chúng ta. Hãy chăm sóc giấc ngủ và sức khỏe thần kinh một cách toàn diện để đảm bảo cuộc sống trọn vẹn hơn. Nếu bạn đang gặp vấn đề này, đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia để nhận được sự hỗ trợ tốt nhất.

Xem Thêm:

• Mất Ngủ Tê Bì Chân Tay Là Gì? Nguyên Nhân Và Cách Chữa Trị
• Bị Ảo Giác Khi Ngủ: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Cải Thiện