Béo Phì Độ 1 Là Gì? Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Điều Trị

Béo phì độ 1 là cấp độ nhẹ nhất của bệnh béo phì. Đây là vấn đề xảy ra phổ biến ở cả trẻ em và người lớn. Nếu không có sự can thiệp đúng cách và từ sớm, bệnh béo phì có thể tiến triển nghiêm trọng và gây ra nhiều tác động xấu tới sức khỏe. Bài viết dưới đây sẽ cùng người bệnh tìm hiểu chi tiết hơn về nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị cho người bị béo phì cấp độ 1.

Béo phì độ 1 là gì?

Béo phì độ 1 là cấp độ đầu tiên của béo phì. Những người có chỉ số BMI từ 30-35 được coi là bị béo phì độ 1. BMI là một cách tính toán đơn giản để ước tính lượng mỡ trong cơ thể dựa trên chiều cao và cân nặng. Công thức tính BMI như sau:

BMI = Cân nặng (kg) / [Chiều cao (m)]^2

Một người cao 1,7m và nặng 70kg sẽ có BMI là 24,2, thuộc mức cân nặng bình thường. Trong khi đó một người cao 1,6m và nặng 80kg có BMI là 31,2, thuộc mức béo phì độ 1.

Triệu chứng béo phì độ 1

Khi bị béo phì độ 1, người bệnh thường có những triệu chứng phổ biến như sau: 

Thừa cân

Dấu hiệu nhận biết rõ nhất của béo phì độ 1 là thừa cân, tích tụ nhiều mỡ thừa ở các bộ phận như bụng, hông, đùi. Bạn có thể dễ dàng nhận ra mình béo phì bằng cách soi gương hoặc so sánh với những người có cùng chiều cao.

Mệt mỏi, khó thở

Do trọng lượng dư thừa nên người béo phì độ 1 thường cảm thấy mệt mỏi và khó thở, đặc biệt là khi vận động. Triệu chứng này có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và hiệu suất làm việc của bạn.

Khó ngủ

Mỡ thừa tích tụ quanh bụng có thể gây áp lực lên cơ hoành, dẫn đến khó thở và hội chứng ngưng thở khi ngủ. Điều này khiến bạn khó ngủ, ngủ không ngon giấc và thường xuyên thức giấc giữa đêm.

Đau khớp

Trọng lượng cơ thể dư thừa gây áp lực lên các khớp, đặc biệt là khớp gối và khớp hông, dẫn đến đau nhức. Triệu chứng này có thể khiến bạn gặp khó khăn khi đi lại, vận động và thực hiện các hoạt động hàng ngày.

Da sần sùi, nổi mụn trứng cá

Béo phì có thể ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết tố, dẫn đến da sần sùi, mụn trứng cá và rạn da. Triệu chứng này có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ và khiến bạn mất tự tin.

Tăng huyết áp

Mỡ thừa tích tụ trong cơ thể có thể làm tăng áp lực lên thành mạch máu, dẫn đến tăng huyết áp. Đây là một yếu tố nguy cơ cao dẫn đến các bệnh tim mạch nguy hiểm.

Cholesterol cao

Béo phì có thể làm tăng lượng cholesterol xấu (LDL) và giảm lượng cholesterol tốt (HDL) trong máu. Nếu không có biện pháp kiểm soát sẽ gây ra các bệnh tim mạch và đột quỵ. 

Triệu chứng khác

Ngoài ra, béo phì độ 1 còn có thể dẫn đến một số triệu chứng khác như: Tăng đường huyết, khó tiêu hóa, hay ra mồ hôi, giảm ham muốn tình dục, trầm cảm.

Béo phì cấp độ 1 nguyên nhân do đâu?

Nguyên nhân gây ra bệnh béo phì cấp độ 1 có thể do nhiều yếu tố gây ra, bao gồm:

Ăn uống không lành mạnh:

• Ăn nhiều calo hơn mức cơ thể cần: Nạp nhiều calo hơn mức cơ thể đốt cháy mỗi ngày là nguyên nhân chính dẫn đến béo phì. Điều này xảy ra khi bạn ăn nhiều thức ăn giàu calo, ít dinh dưỡng như đồ ăn nhanh, đồ chiên rán, đồ nướng, đồ ngọt, nước ngọt,…
• Thiếu chất xơ: Chất xơ giúp bạn cảm thấy no lâu hơn, đồng thời thúc đẩy cơ thể tiêu hóa tốt. Việc thiếu chất xơ trong chế độ ăn uống không chỉ làm ảnh hưởng đến đường ruột mà còn dẫn đến tăng cân.
• Ăn uống thất thường: Bỏ bữa, ăn vặt nhiều, ăn đêm,… có thể khiến bạn nạp nhiều calo hơn mức cần thiết và dẫn đến béo phì.

Lối sống ít vận động:

• Ít tập thể dục: Khi bạn không vận động đủ, cơ thể sẽ đốt cháy ít calo hơn, dẫn đến tích tụ mỡ thừa.
• Ngồi nhiều: Ngồi lâu một chỗ trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ béo phì, tăng tích mỡ ở vùng bụng ngay cả khi bạn tập thể dục thường xuyên.

Yếu tố di truyền:

Di truyền đóng vai trò nhất định trong việc xác định nguy cơ béo phì của một người. Nếu bố mẹ hoặc anh chị em ruột bị béo phì, tỷ lệ bạn bị béo phì sẽ rất cao. Mặc dù vậy, di truyền không phải là yếu tố chính. Ngay cả khi có gen béo phì, bạn vẫn có thể kiểm soát cân nặng bằng cách ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên.

Các yếu tố khác:

• Căng thẳng: Khi bạn căng thẳng, cơ thể sẽ sản xuất ra nhiều hormone cortisol hơn. Cortisol có thể khiến bạn thèm ăn các thực phẩm không lành mạnh và dẫn đến tăng cân.
• Thiếu ngủ: Thiếu ngủ, ngủ không đủ giấc, thức khuya,… có thể khiến bạn thèm ăn nhiều hơn mức bình thường.
• Một số loại thuốc: Một số loại thuốc như: Thuốc kháng histamin, thuốc corticosteroid, thuốc chống co giật, thuốc chống loạn thần, thuốc chống trầm cảm và thuốc chống viêm steroid, có tác dụng phụ đó là gây tăng cân.
• Các vấn đề về sức khỏe: Một số vấn đề về sức khỏe ví dụ như hội chứng buồng trứng đa nang, cường giáp và suy giáp có thể khiến bạn khó giảm cân hoặc dễ tăng cân.

Béo phì độ 1 nguy hiểm như thế nào?

Béo phì độ 1 mặc dù là cấp độ nhẹ nhất nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe. Một số biến chứng bao gồm:

• Tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch: Béo phì làm tăng nguy cơ bị cao huyết áp, cholesterol trong máu, xơ vữa động mạch, dẫn đến các bệnh lý tim mạch như nhồi máu cơ tim, đau tim, đột quỵ.
• Gây bệnh tiểu đường: Béo phì là nguyên nhân chính dẫn đến bệnh tiểu đường tuýp 2, ảnh hưởng đến khả năng điều chỉnh lượng đường trong máu của cơ thể.
• Bệnh gan nhiễm mỡ: Bệnh béo phì độ 1 sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Nếu không được can thiệp từ sớm, gan nhiễm mỡ có thể tiến triển thành giai đoạn nặng như xơ gan, suy gan, ung thư gan…
• Nguy cơ mắc một số bệnh ung thư: Béo phì làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư như ung thư tử cung, cổ tử cung, nội mạc tử cung, buồng trứng, ung thư vú, đại tràng, trực tràng, thực quản…
• Gây rối loạn hô hấp: Béo phì có thể dẫn đến tình trạng khó thở, ngưng thở khi ngủ và các vấn đề về hô hấp khác.
• Gây ra các vấn đề về khớp: Cân nặng quá tải sẽ gây áp lực lên các khớp, đặc biệt là khớp gối và hông, dẫn đến viêm khớp và đau nhức.
• Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần: Béo phì làm tăng nguy cơ bị trầm cảm, lo âu, stress và các vấn đề về sức khỏe tinh thần khác.
• Giảm khả năng vận động: Béo phì khiến bạn khó vận động, gây ảnh hưởng tới các hoạt động thể chất.
• Mệt mỏi: Tình trạng béo phì có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng.
• Giảm tự tin: Đối với trẻ nhỏ, khi bị béo phì độ 1 có thể khiến trẻ tự ti do bị bạn bè trêu chọc.

Mặc dù béo phì độ 1 chưa phải là giai đoạn nguy hiểm nhất, nhưng việc chủ động kiểm soát cân nặng ngay từ sớm là điều vô cùng quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng xảy ra trong tương lai.

Chẩn đoán béo phì độ 1

Chẩn đoán béo phì độ 1 có thể được thực hiện thông qua các phương pháp sau:

Chỉ số khối cơ thể (BMI)

Đây là phương pháp đơn giản và phổ biến nhất để đánh giá mức độ béo phì. BMI được tính bằng cách sử dụng số đo cân nặng (kg) chia cho bình phương của chiều cao (m). Người bị béo phì độ 1 có chỉ số BMI từ 30,0 đến 34,9.

Đo chu vi vòng eo

Đo chu vi vòng eo cũng là một cách hữu ích để đánh giá nguy cơ sức khỏe do béo phì gây ra.

• Nam giới: Chu vi vòng eo ≥ 90 cm.
• Nữ giới: Chu vi vòng eo ≥ 80 cm.

Đánh giá tỷ lệ mỡ cơ thể

Một số phương pháp khác để đánh giá tỷ lệ mỡ trong cơ thể, bao gồm:

• Phân tích trở kháng sinh học (BIA): Dùng dòng điện để đo lượng mỡ và lượng nước trong cơ thể.
• Đo độ dày nếp da: Sử dụng kẹp da để đo độ dày nếp da ở các vị trí cụ thể trên cơ thể.
• Chụp DXA: Phương pháp này sử dụng tia X để đo lượng mỡ, xương và cơ trong cơ thể.

Khám sức khỏe

Bác sĩ sẽ thực hiện khám sức khỏe để tìm kiếm các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh béo phì độ 1. Đồng thời phát hiện các bệnh lý khác liên quan đến béo phì.

Xét nghiệm

Một số trường hợp bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra các yếu tố nguy cơ sức khỏe khác liên quan đến béo phì, ví dụ như cholesterol cao, huyết áp cao và lượng đường trong máu cao.

Điều trị béo phì độ 1

Mục tiêu điều trị béo phì độ 1 là đạt được cân nặng khỏe mạnh và duy trì nó trong thời gian dài. Đồng thời hỗ trợ cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ gặp phải các biến chứng liên quan đến béo phì. Các phương pháp điều trị chính cho béo phì độ 1 bao gồm:

Ăn uống khoa học

Đây là phương pháp điều trị quan trọng nhất cho người bị béo phì độ 1. Người bệnh cần xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, hợp lý để giúp quá trình giảm cân được hiệu quả hơn:

• Giảm lượng calo nạp vào: Lượng calo nạp vào mỗi ngày cần thấp hơn lượng calo tiêu hao để giúp cơ thể đốt cháy mỡ thừa. Nên tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng để xác định lượng calo phù hợp với bản thân.
• Tăng cường chất xơ: Nên bổ sung nhiều thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu.
• Chọn thực phẩm giàu protein: Ưu tiên các loại protein nạc như thịt gà, cá, thịt nạc, trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa.
• Hạn chế rượu bia và đồ uống có ga: Rượu bia và đồ uống có ga chứa nhiều calo và đường, không tốt cho việc giảm cân. Nên hạn chế hoặc cai rượu bia và đồ uống có ga hoàn toàn.
• Hạn chế chất béo: Hạn chế các loại chất béo bão hòa và chất béo có hại cho sức khỏe. Ưu tiên dùng chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa có trong dầu thực vật, các loại hạt và quả bơ.
• Uống đủ nước: Nước giúp hỗ trợ trao đổi chất và tạo cảm giác no. Nên uống ít nhất 2 lít/ngày.
• Ăn uống đúng giờ: Nên ăn 3 bữa chính và 2-3 bữa phụ mỗi ngày để đảm bảo cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể, tránh cảm giác thèm ăn. Không bỏ bữa hoặc ăn vặt quá nhiều.
• Ăn chậm, nhai kỹ: Ăn chậm, nhai kỹ giúp bạn tiêu hóa thức ăn tốt hơn, hấp thu đầy đủ dưỡng chất và tạo cảm giác no lâu hơn. Tránh ăn quá nhanh hoặc vừa ăn vừa xem tivi.
• Chế biến thức ăn lành mạnh: Nên ưu tiên các phương pháp chế biến thức ăn như hấp, luộc thay vì chiên, xào, rán. Hạn chế sử dụng gia vị, đường, muối và các chất phụ gia thực phẩm.

Tập luyện thể dục thể thao

Tập luyện thể dục thể thao là một phần quan trọng trong việc giảm cân và duy trì sức khỏe tổng thể cho người béo phì độ 1. Khi tập luyện, cơ thể bạn sẽ đốt cháy calo, giúp bạn giảm cân hiệu quả và an toàn.

Bạn nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày và tập ít nhất từ 4-5 buổi/tuần. Các bài tập phù hợp bao gồm đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe, tập yoga hoặc tập gym.

Bạn có thể bắt đầu với các bài tập luyện nhẹ nhàng. Sau đó, gia tăng cường độ và thời gian tập luyện. Tập luyện thường xuyên và kiên trì là chìa khóa để đạt được hiệu quả giảm cân tốt nhất. Tuy nhiên nếu bạn cảm thấy đau nhức hoặc khó chịu, hãy ngừng tập luyện và tham khảo ý kiến bác sĩ.

Dùng thuốc giảm cân

Thuốc giảm cân có thể được sử dụng để hỗ trợ điều trị béo phì độ 1, nhưng chỉ áp dụng khi chế độ ăn uống và tập luyện không hiệu quả. Một số loại thuốc giảm cân phổ biến được bác sĩ khuyên dùng bao gồm:

• Orlistat: Thuốc này hoạt động bằng cách ngăn chặn sự hấp thu chất béo từ thức ăn.
• Phentermine: Thuốc có tác dụng giúp ức chế cảm giác thèm ăn.
• Lorcaserin: Thuốc tác động lên hệ thống thần kinh trung ương để giảm cảm giác thèm ăn và tăng cảm giác no.

Phương pháp phẫu thuật

Phẫu thuật giảm cân chỉ được xem xét cho những người béo phì có BMI từ 35 trở lên, đã thử các phương pháp điều trị khác mà không hiệu quả hoặc có các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng do béo phì gây ra như bệnh tim, tiểu đường hoặc ngưng thở khi ngủ. Các hình thức phẫu thuật giảm cân phổ biến bao gồm:

• Cắt dạ dày: Thủ thuật này thu nhỏ kích thước dạ dày, giúp bạn cảm thấy no nhanh hơn và ăn ít hơn.
• Chuyển hướng dạ dày ruột: Thủ thuật này thay đổi cách thức lưu thông thức ăn qua hệ tiêu hóa, giúp bạn hấp thu ít calo và chất béo hơn.

Phòng ngừa béo phì độ 1

Béo phì độ 1 là mức độ nhẹ nhất của béo phì, nhưng nó vẫn có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Do đó, việc phòng ngừa béo phì độ 1 là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả để phòng ngừa béo phì độ 1:

Chế độ ăn uống lành mạnh:

• Hạn chế lượng calo nạp vào mỗi ngày, phù hợp với nhu cầu của cơ thể.
• Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, vitamin, khoáng chất như rau, củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
• Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, thức ăn nhiều dầu mỡ, nhiều đường.
• Uống đủ nước, nên sử dụng nước lọc hoặc nước trái cây.

Tập thể dục thường xuyên:

• Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày và tập từ 4-5 buổi mỗi tuần.
• Lựa chọn các bài tập phù hợp với sở thích và thể trạng của bản thân như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe, tập gym, yoga…
• Kết hợp các bài tập cardio và bài tập sức mạnh để đạt hiệu quả tốt nhất.

Ngủ đủ giấc:

• Mỗi đêm ngủ khoảng 7-8 tiếng để cơ thể được phục hồi và tái tạo năng lượng.
• Tránh thức khuya hoặc sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ.
• Tạo môi trường ngủ thoải mái, yên tĩnh, ánh sáng và nhiệt độ phù hợp.

Quản lý căng thẳng:

Căng thẳng stress trong thời gian dài có thể dẫn đến tăng cân. Do đó, việc quản lý căng thẳng hiệu quả là rất quan trọng. Một số cách để giảm căng thẳng như: Tập thể dục thường xuyên, nghe nhạc, thiền, yoga, dành thời gian cho sở thích, chia sẻ với bạn bè, gia đình

Khám sức khỏe định kỳ:

• Khám sức khỏe định kỳ để theo dõi cân nặng, chỉ số BMI và phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe liên quan đến béo phì. 
• Tham khảo thêm ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn về chế độ ăn uống và tập luyện phù hợp.

Một số lưu ý khác:

• Ngưng dùng rượu bia, thuốc lá.
• Tránh ăn vặt, ăn đêm.
• Nấu ăn tại nhà để kiểm soát lượng calo từ thực phẩm.
• Đọc kỹ thông tin về thành phần dinh dưỡng trên bao bì các thực phẩm trước khi mua.
• Tham gia các nhóm hỗ trợ giảm cân để có thêm động lực và chia sẻ kinh nghiệm.

Trên đây là những thông tin về tình trạng béo phì độ 1. Tuy nhiên người bệnh cũng không vì thế mà tìm cách giảm cân thật nhanh. Thay vào đó bạn cần thực hiện các biện pháp ăn uống, tập luyện khoa học, đều đặn để đưa cân nặng về mức độ hoàn chỉnh một cách an toàn nhất.