Phương Pháp Điều Trị Liệt Dây Thần Kinh Số 7 [Cập Nhật]

Điều trị liệt dây thần kinh số 7 ngay khi có biểu hiện nghi ngờ sẽ mang lại hiệu quả tốt, nâng cao cơ hội phục hồi hoàn toàn cho người bệnh. Tùy vào tình trạng mỗi người mà bác sĩ sẽ có chỉ định phù hợp. Trong đó, các biện pháp nội khoa, ngoại khoa từ Y học hiện đại và Y học cổ truyền với phác đồ hiệu quả, chuyên sâu sẽ được áp dụng sau khi có những chẩn đoán chính xác.

Liệt dây thần kinh số 7 – Hiểu đúng để điều trị hiệu quả

Dây thần kinh số 7 nằm trên mặt, gần tuyến mang tai, đảm nhận các chức năng liên quan đến vận động của cơ mặt. Vì vậy, khi bị liệt dây thần kinh số 7 trạng thái hoạt động bình thường của khuôn mặt sẽ bị ảnh hưởng, mất vận động một bên thậm chí là hoàn toàn.

Tình trạng liệt dây thần kinh số 7 xảy ra khi thời tiết lạnh, nhiễm trùng hoặc tác động của chấn thương vùng hàm mặt hay phẫu thuật vùng tai. Triệu chứng điển hình nhất của bệnh là méo miệng, miệng không khép lại được, chảy dãi, mắt không nhắm kín được, đau tai trong, ăn uống khó khăn, khả năng nói bị hạn chế…

Không dừng lại ở những triệu chứng kể trên, liệt dây thần kinh số 7 còn có thể gây ra một số biến chứng khá nặng nề: Tổn thương mắt, mặt méo không phục hồi, co cơ không tự chủ, nước mắt chảy không tự chủ,… 

Tuy những biểu hiện trên chưa gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng đến thẩm mỹ, khiến đời sống sinh hoạt của bệnh nhân rối loạn… Thậm chí khi không can thiệp kịp thời có thể dẫn tới tổn thương vĩnh viễn cùng di chứng nặng nề trên mặt.

Tiên lượng điều trị

Hiệu quả điều trị liệt dây thần kinh số 7 phụ thuộc hoàn toàn vào thời điểm, phương pháp điều trị cũng như khả năng đáp ứng của người bệnh và nhiều yếu tố khách quan khác. Thống kê cho thấy, khoảng 80% bệnh nhân bị liệt dây thần kinh số 7 khỏi hoàn toàn khi được phát hiện sớm, điều trị đúng phác đồ. Ngoài ra, đối tượng trẻ tuổi sẽ có cơ hội phục hồi tốt hơn người lớn tuổi.

Đối với những trường hợp nặng hơn và được phát hiện muộn thì chỉ phục hồi khoảng 80-90% vận động cơ mặt, thậm chí thấp hơn nếu áp dụng sai phác đồ. Ở nhóm người bệnh bị xơ vữa hoặc thoái hoá động mạch thì sau điều trị miệng vẫn méo khi cười, việc ăn uống không trở lại được bình thường.

Vì vậy, để điều trị khỏi hoàn toàn liệt dây thần kinh số 7 bệnh nhân cần được phát hiện từ sớm, xác định đúng nguyên nhân. Điều quan trọng hơn cả là phải được điều trị đúng hướng, có biện pháp chăm sóc phục hồi hiệu quả. Vì vậy, nếu nhận thấy những biểu hiện nghi ngờ cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến thăm khám, điều trị tại cơ sở y tế càng sớm càng tốt.

Chi tiết phương pháp điều trị liệt dây thần kinh số 7

Tình trạng, mức độ tổn thương do liệt dây thần kinh số 7 ở mỗi người không giống nhau. Vì vậy, từng bệnh nhân sẽ được thăm khám, xác định tình trạng, từ đó áp dụng phác đồ điều trị riêng biệt.

Hiện nay, việc điều trị liệt dây thần kinh số 7 có thể áp dụng riêng lẻ biện pháp Y học hiện đại (Tây y) hoặc Y học cổ truyền (Đông y). Đôi khi sẽ cân đối kết hợp các liệu pháp của cả 2 nền y học này nhằm mang đến hiệu quả toàn diện.

Y học hiện đại

Với bệnh nhân bị liệt dây thần kinh số 7, Y học hiện đại có thể áp dụng điều trị nội khoa bằng thuốc, vitamin hoặc điều trị ngoại khoa (can thiệp phẫu thuật). Căn cứ vào mỗi trường hợp mà bác sĩ sẽ có chỉ định điều trị riêng.

Điều trị nội khoa

Thông thường, để điều trị liệt dây thần kinh số 7 bác sĩ thường chỉ định cho bệnh nhân sử dụng thuốc giãn mạch, vitamin nhóm B hoặc thuốc kháng viêm nhằm dự phòng nhiễm trùng hay trường hợp có dấu hiệu viêm. Bên cạnh đó, một số phương pháp xoa bóp, bấm huyệt, châm cứu sẽ được kết hợp để phục hồi dây thần kinh bị tổn thương.

Việc sử dụng thuốc điều trị liệt dây thần kinh số 7 sẽ kéo dài trong khoảng 7-10 ngày. Phổ biến là:

• Thuốc chống viêm Corticoid: Bệnh nhân cần được điều trị sớm bằng Corticoid ngay 48 giờ đầu sau khi có triệu chứng, điều này sẽ giúp quá trình phục hồi diễn ra nhanh hơn. Tuy nhiên, nhóm thuốc không dùng cho bệnh nhân bị viêm loét dạ dày tá tràng, bệnh lao, rối loạn tâm thần, đái tháo đường.
• Thuốc tăng dẫn truyền thần kinh: Nhóm thuốc có tác dụng phục hồi chức năng dẫn truyền thần kinh, cải thiện tình trạng liệt mặt. Trong đó, loại thuốc tăng dẫn truyền thần kinh phổ biến nhất là Gentamicin cần được sử dụng với liều cao và thông qua phương pháp điện di sẽ cho hiệu quả tốt nhất.
• Thuốc giãn mạch: Mục đích của thuốc là chống co mạch, làm giãn mạch máu, tăng cường nuôi dưỡng cho vùng thiếu máu và chống viêm (khá yếu). Việc sử dụng thuốc giãn mạch cần hết sức thận trọng, chỉ nên chọn loại thuốc chẹn Canxi có ưu thế trên mạch máu vùng đầu – mặt – cổ.

Bên cạnh những nhóm thuốc kể trên, phác đồ điều trị tình trạng này cũng có thể kết hợp sử dụng một số loại thuốc, vitamin bổ sung như:

• Thuốc lợi tiểu nhẹ.
• Kháng sinh bổ trợ.
• Chất chống gốc tự do.
• Vitamin nhóm B (phổ biến, điển hình là B1).
• Thuốc làm tăng quá trình tái tạo thần kinh.

Can thiệp ngoại khoa

Trong trường hợp bệnh nhân có diễn biến nặng sẽ được chỉ định làm phẫu thuật nhằm điều chỉnh/khắc phục hậu quả do tình trạng liệt dây thần kinh số 7 gây nên. Tuy nhiên, can thiệp ngoại khoa sẽ không được áp dụng cho các bệnh nhân:

• U não.
• Viêm tai xương chũm.
• Áp xe não.

Y học cổ truyền

Trong Y học cổ truyền, liệt dây thần kinh số 7 thuộc phạm trù chứng “Khẩu nhãn oa tà”. Tình trạng này chủ yếu do phong hàn, phong nhiệt, huyết ứ gây nên. Với mỗi căn nguyên, bệnh nhân sẽ gặp phải những triệu chứng khác nhau:

• Phong hàn: Triệu chứng sợ lạnh, rêu lưỡi trắng xuất hiện sau khi gặp mưa, gió lạnh hoặc sáng sớm ngủ dậy.
• Phong nhiệt: Rêu lưỡi trắng dày, sốt, sợ gió,… thường gây nên bởi nhiễm khuẩn (zona tai, viêm vùng mặt, viêm tai giữa).
• Huyết ứ: Xảy ra do di chứng sau chấn thương với biểu hiện đau nhức mặt, hàm hoặc sau tai.

Trong điều trị liệt dây thần kinh số 7, Y học cổ truyền thường kết hợp xoa bóp bấm huyệt, điện châm, cứu ngải, thuỷ châm, cấy chỉ và uống thuốc sắc. Cụ thể:

Điều trị không dùng thuốc

Châm cứu, bấm huyệt hay xoa bóp, cứu ngải, cấy chỉ là những biện pháp giúp cải thiện triệu chứng liệt dây thần kinh số 7 thường được Y học cổ truyền áp dụng. Với hình thức điều trị không dùng thuốc này, hoạt động của cơ mặt dần được cải thiện, nâng cao khả năng phục hồi hoàn toàn cho người bệnh.

Tùy thuộc vào từng nguyên nhân bệnh, cơ địa mỗi người mà bác sĩ sẽ có chỉ định tương ứng. Bởi lẽ đa số các trường hợp ở giai đoạn đầu đều có thể điều trị bằng vật lý trị liệu kết hợp dùng thuốc nội khoa mà chưa cần đến can thiệp ngoại khoa.

• Trường hợp áp dụng: Liệt dây thần kinh số 7 ở giai đoạn sớm sau khi đã loại trừ những nguyên nhân cần can thiệp ngoại khoa.
• Phương pháp cụ thể: Điều trị ngoại trú, mỗi bệnh nhân và giai đoạn bệnh sẽ có chỉ định riêng.

Gồm những phương pháp sau:

• Điện châm: Mỗi ngày 1 lần vào các huyệt Hợp Cốc, Ngư Yêu, Toản Trúc, Thừa Thấp, Dương Bạch, Hòa Liêu, Giáp Xa, Ế Phong, Nội Đình…
• Xoa bóp bấm huyệt: Ngày 1 lần, kết hợp xát, miết, phân, hợp, véo, day, ấn.
• Cứu ngải: Ngày 1 lần, tần suất trung bình 15 phút/huyệt.
• Cấy chỉ: Áp dụng liệu trình 10-15 ngày cho các huyệt Ty Trúc Không, Hoà Liêu, Hợp Cốc, Nghinh Hương, Địa Thương, Ngư Yêu, Toản Trúc, Ế Phong, Thừa Tương, Nội Đình… Trường hợp triệu chứng chưa cải thiện bệnh nhân tiếp tục được điện châm, xoa bóp bấm huyệt, cứu ngải kết hợp thăm khám theo tuần để quyết định thời điểm ngưng hoặc chuyển qua phương pháp điều trị liệt dây thần kinh số 7 khác.

Dùng thuốc theo thể bệnh

Ngoài vật lý trị liệu, Y học cổ truyền còn sử dụng các bài thuốc để trị liệt dây thần kinh số 7 theo thể bệnh. Biện pháp này được áp dụng cho giai đoạn 1-3 tháng của bệnh, căn cứ vào đáp ứng của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ đưa ra chỉ định tiếp theo. Trong một vài trường hợp, các loại thuốc tân dược cũng có thể được dùng để nâng cao hiệu quả điều trị.

• Thể phong hàn: Khương hoạt, bạch thược, bạch linh, bạch chỉ, tần giao, thục địa, ngưu tất, bạch truật, hoàng cầm, xuyên khung, cam thảo, độc hoạt, đẳng sâm, đương quy.
• Thể phong nhiệt: Bồ công anh, kim ngân hoa, ké đầu ngựa, ngưu tất, xuyên khung, đan sâm.
• Thể huyết ứ: Xuyên khung, ngưu tất, đan sâm, hương phụ, trần bì, uất kim, tô mộc, chỉ xác.

Lời khuyên khi điều trị liệt dây thần kinh số 7

Như đã nói ở trên, hiệu quả điều trị liệt dây thần kinh số 7 phụ thuộc rất nhiều vào giai đoạn phát hiện, áp dụng biện pháp can thiệp. Bên cạnh đó, việc tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ và chủ động chăm sóc sức khỏe cũng giúp cơ thể nhanh phục hồi. Cụ thể:

• Tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn sử dụng thuốc nội khoa về liều lượng, thời gian theo đúng phác đồ được chỉ định.
• Ưu tiên dùng nước ấm trong sinh hoạt, vệ sinh cá nhân, luôn giữ ấm mặt và kiêng gió, kiêng lạnh.
• Bảo vệ mắt bằng cách nhỏ nước mắt nhân tạo để tránh khô mắt, bội nhiễm do mắt không thể nhắm. Khi ra ngoài đường nên đeo kính, dùng khăn mềm bảo vệ mắt đồng thời hạn chế để mắt tiếp xúc với các thiết bị điện tử.
• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ để tránh gây viêm nhiễm, bệnh lý về răng miệng (bởi cơ mặt lệch 1 bên khiến nhai nuốt khó khăn, dễ bị ứ đọng thức ăn).
• Chủ động tập luyện tại nhà với các bài tập nhắm mắt, nhăn trán, thổi lửa, huýt sáo, mỉm cười,…
• Tự xoa bóp mặt để cải thiện vận động cơ, tăng tuần hoàn máu thông qua động tác xoa vuốt vùng trán, xoa vuốt má – cằm, miết lông mày.

Việc phát hiện sớm và kịp thời điều trị liệt dây thần kinh số 7 giúp nâng cao cơ hội phục hồi cho người bệnh. Nếu trên 1 tháng kể từ khi có biểu hiện đầu tiên mà không can thiệp điều trị bệnh nhân rất khó lấy lại sức khỏe, vận động cơ mặt hoàn toàn, thậm chí phải chung sống với những di chứng nặng nề suốt đời. Vì vậy, ngay khi nhận thấy những dấu hiệu nghi ngờ bị liệt dây thần kinh số 7 hãy nhanh chóng đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị.

Xem Thêm: Liệt Dây Thần Kinh Số 7 Bao Lâu Thì Khỏi? Điều Trị Thế Nào?