Gợi Ý Những Bài Tập Nói Cho Người Bị Tai Biến Hiệu Quả Tại Nhà

Một trong những di chứng nặng nề ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của người bị tai biến mạch máu não là rối loạn ngôn ngữ. Tuy nhiên, khả năng ngôn ngữ hoàn toàn có thể khắc phục được nếu kiên trì. Vậy nên tập nói cho người bị tai biến như thế nào để đạt hiệu quả phục hồi chức năng cao nhất? 

Các thể rối loạn ngôn ngữ hậu tai biến thường thấy

Rối loạn ngôn ngữ là di chứng phổ biến, chiếm khoảng 40% các trường hợp người bị tai biến mạch máu não. Do tổn thương não, rối loạn ngôn ngũ khiến giọng nói của bệnh nhân bị méo tiếng, nói lắp, nói bập bẹ. Không những thế, bệnh nhân còn có thể bị chuyển giọng, âm điệu ngôn ngữ bị thay đổi.

Dựa vào vị trí não bị tổn thương, có thể chia rối loạn ngôn ngữ sau tai biến nhẹ thành một số trường hợp như:

• Tổn thương vùng hiểu ngôn ngữ (vùng Wernicke): Bệnh nhân bị tổn thương vùng hiểu ngôn ngữ có thể nói lưu loát nhưng không hiểu hoặc hiểu rất ít điều người khác nói với mình. Ngoài ra, các câu nói của bệnh nhân thường vô nghĩa và lặp lại lời nói của người khác.
• Tổn thương vùng sinh ra ngôn ngữ (vùng Brocal): Đây là trường hợp thường gặp hơn cả. Bệnh nhân hiểu được những gì mình muốn nói và những điều người khác nói song không thể nói ra được hoặc chỉ nói được một vài từ. Người bị tổn thương nhẹ có thể nói được nhưng khó khăn trong việc lặp lại câu nói của người khác.
• Tổn thương tất cả các vùng chức năng ngôn ngữ: Với trường hợp này, người bệnh không thể nói được hoặc nói rất kém, khả năng hiểu và lặp lại câu nói rất kém.
• Tổn thương đường truyền giữa vùng sinh ngôn ngữ và vùng hiểu ngôn ngữ: Bệnh nhân có khả năng nói và hiểu tốt song thường lặp lại câu nói của người khác và của chính mình.

Rối loạn ngôn ngữ do tai biến mạch máu não khiến người bệnh khó khăn khi giao tiếp với người khác, dẫn tới khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày. Việc không nói được lâu dần làm cho người bệnh sống khép kín, tự ti, thậm chí trầm cảm.

XEM THÊM: Người Tai Biến Bị Phù Chân: Nguyên Nhân Và Cách Cải Thiện

Tuy nhiên, nếu kiên trì tập luyện thì bệnh nhân có thể khôi phục khả năng ngôn ngữ. Sau quá trình tập luyện, các tổn thương đều được cải thiện, trong đó, tổn thương vùng sinh ngôn ngữ có khả năng hồi phục tốt nhất.

Phục hồi khả năng ngôn ngữ sau tai biến thế nào?

Theo các bác sĩ, rối loạn ngôn ngữ sau tai biến hoàn toàn có thể hồi phục được. Tuy nhiên, việc hồi phục ở mỗi bệnh nhân sẽ có những quá trình khác nhau tùy thuộc vào từng giai đoạn bệnh của mỗi người. Gia đình có thể gợi nhớ giúp bệnh nhân nói ra những vấn đề gần gũi hay liên quan đến người thân.

Lưu ý, cần có sự đánh giá kỹ lưỡng từ các bác sĩ để nhận định mức độ rối loạn ngôn ngữ và tìm ra biện pháp phục hồi tốt nhất. Người bệnh cũng nên kết hợp tập nói với uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

Gia đình nên khuyến khích bệnh nhân tập nói về các nội dung như đếm số, đọc bảng chữ cái, mô tả đồ vật xung quanh…Tuy nhiên, không nên để người bệnh tập luyện quá nhiều và quá lâu trong ngày. Nên tập từ dễ đến khó, không ép buộc và tạo ra không khí vui vẻ để người tập có hứng thú. Đặc biệt, việc luyện tập càng sớm thì khả năng phục hồi càng cao song cũng cần dựa vào tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.

Những bài tập nói cho người bị tai biến hiệu quả nhất

Các bài tập cho người bị tai biến sẽ giúp bệnh nhân sửa chữa khiếm khuyết, rối loạn về ngôn ngữ để có lời nói gần như bình thường. Dưới đây là một số tập nói cho người bị tai biến hỗ trợ phục hồi chức năng ngôn ngữ để bệnh nhân có thể tham khảo thực hiện tại nhà:

Với bệnh nhân hiểu tốt nhưng chưa nói được nhiều từ

Dưới đây là một số cách tập nói cho người bị tai biến đối với bệnh nhân chưa nói được câu phức tạp hay quá nhiều từ:

• Người thân sử dụng tranh ảnh, hình vễ hoặc đồ vật xung quanh để giới thiệu rồi hướng dẫn người bệnh nhắc lại. Sau đó cất đồ vật và đưa từng vật cho bệnh nhân nhắc lại.
• Gia đình có thể mô tả một đồ vật để bệnh nhân tìm tên phù hợp. Chẳng hạn như cái gì dùng để chải răng, người bệnh có thể tìm được là “bàn chải đánh răng” hay cái gì dùng để uống nước, người bệnh có thể tìm được là “cái cốc”…
• Nếu bệnh nhân khó nói tên đồ vật thì hướng dẫn họ dùng cử chỉ, dấu hiệu để diễn đạt.
• Nên hướng dẫn người bệnh vừa nói vừa dùng dấu hiệu để giao tiếp.
• Khi tập nói nên ưu tiên tập những đồ vật gần gũi xung quanh như bát, đũa, bàn, ghế hoặc đếm ngày, tháng, chữ cái…

ĐỌC THÊM: Hướng Dẫn Cách Chăm Sóc Người Bị Tai Biến Tại Nhà

Với bệnh nhân nói được các từ đơn

Khi bệnh nhân có thể nói các từ đơn nhưng chưa thực sự ghép câu liền mạch thì có thể tập nói theo các bài tập nói cho người bị tai biến sau:

• Trước tiên, gia đình hướng dẫn người bệnh ghép từ đơn thành một câu ngắn, rồi câu dài hơn.
• Ưu tiên nói những câu từ đơn giản như ăn cơm, đói bụng, uống nước… để bệnh nhân có thể nhờ người thân hỗ trợ các nhu cầu cơ bản hàng ngày.
• Bên cạnh đó, người thân có thể sử dụng tranh ảnh để bệnh nhân mô tả. Đó có thể là ảnh của gia đình, tranh về cuộc sống hàng ngày…
• Chơi một số trò chơi như tìm từ trái nghĩa: xa – gần, sáng – tối, trên – dưới… hoặc trò chơi mô tả đồ vật, khuyến khích bệnh nhân liệt kê càng nhiều càng tốt danh mục đồ vật như động vật, hoa, quả…
• Gia đình cần thường xuyên trò chuyện và tương tác với người bệnh nhằm tạo hứng thú trong luyện tập.
• Khuyến khích bệnh nhân kể lại các câu chuyện ngắn.
• Hướng dẫn người bệnh tập đọc một số từ, từ ngắn đến dài. Khi khả năng đọc được cải thiện có thể cho bệnh nhân đọc sách hoặc báo.
• Nếu có thể, khuyến khích người bệnh hát bài hát yêu thích.

Bài tập nói cho người bị tai biến cho bệnh nhân hiểu kém

Nếu bệnh nhân tai biến bị di chứng nặng, không chỉ ảnh hưởng đến khả năng nói, phát âm mà còn hiểu kém, người nhà có thể hỗ ytr[j bệnh nhân tập phục hồi theo cách sau:

• Người thân cần sử dụng cử chỉ, dấu hiệu kết hợp lời nói để gọi tên đồ vật, hành động.
• Đặt từ hai đến ba đồ vật trước mặt rồi yêu cầu người bệnh chỉ từng đồ vật khi nghe tên đồ vật. Nếu người bệnh chỉ sai, dùng dấu hiệu và cử chỉ để mô tả đồ vật cho đến khi người bệnh chỉ đúng.
• Khi người bệnh đã hiểu được nhiều hơn thì hướng dẫn nói từng từ đơn rồi câu ngắn.

ĐỪNG BỎ QUA: Gợi Ý Cách Xây Dựng Thực Đơn Cho Người Bị Tai Biến Tốt Nhất

Lưu ý quan trọng khi tập nói cho người bị tai biến

• Để việc tập nói cho người bị tai biến hiệu quả đòi hỏi sự kiên trì và quyết tâm của cả người bệnh và gia đình. Đặc biệt, quá trình luyện tập cũng cần chú ý những điều sau:
• Tuyệt đối không để cho người bệnh có cảm giác mình là một đứa trẻ, họ sẽ cảm thấy bị tổn thương.
• Khuyến khích bệnh nhân và các thành viên trong gia đình sử dụng nhiều cách thức giao tiếp khác nhau, chẳng hạn như vẻ mặt, nói, đọc, cử chỉ…
• Không nên luyện tập quá nhiều vào cùng một lúc. Thay vào đó là chia ra nhiều lần trong ngày để người bệnh không bị quá sức.
• Để tránh sự nhàm chán, nên thay đổi cách tập cũng như vị trí tập.
• Luôn tạo môi trường vui vẻ và có bạn đồng hành để người bệnh cảm thấy thoải mái trong quá trình tập luyện.
• Không nên ép người bệnh tập luyện quá lâu, nên tập từ dễ đến khó để quá trình phục hồi diễn ra đúng quy định.
• Trong quá trình tập cố gắng cho người bệnh nói to nhất có thể.
• Tập luyện nói kết hợp bài tập tay cho người tai biến hoặc phục hồi chức năng vặn độngcàng sớm thì cơ hội phục hồi càng cao.
• Quan trọng nhất là phải giúp bệnh nhân giữ tinh thần lạc quan, kiên trì luyện tập hàng ngày, không để họ chán nản, bỏ cuộc. Nếu bỏ cuộc thì việc điều trị sẽ thất bại.

Để việc tập nói cho người bị tai biến đạt hiệu quả cao nhất, cả người bệnh và gia đình đều phải kiên trì, nỗ lực trong một thời gian nhất định. Thông thường, vấn đề rối loạn ngôn ngữ sau tai biến đều được cải thiện sau nhiều tuần khi người bệnh tập luyện sớm, đúng cách và kiên trì.