Phác Đồ Điều Trị Thoái Hóa Khớp Gối Tiêu Chuẩn Của Bộ Y Tế

Thoái hóa khớp gối là tình trạng khớp gối bị hao mòn dần theo thời gian, làm mất dần lớp sụn ở các bề mặt khớp. Cùng tìm hiểu phác đồ điều trị thoái hóa khớp gối tiêu chuẩn được áp dụng phổ biến hiện nay để hiểu thêm về cách điều trị bệnh lý này.

Phác đồ điều trị thoái hóa khớp gối phổ biến

Thoái hóa khớp gối là bệnh lý khớp phổ biến ở người trên 50 tuổi và thường gặp hơn ở nữ giới. Nguyên nhân thoái hóa khớp gối có thể do tuổi tác, di truyền, chấn thương, béo phì,… dẫn đến tình trạng viêm và mòn dần sụn khớp.

Triệu chứng điển hình của bệnh là đau nhức khớp gối khi vận động, sưng tấy khớp, cứng khớp vào buổi sáng, khớp kêu lục cục. Khi bệnh chuyển nặng, khớp gối bị biến dạng, người bệnh đi lại khó khăn và đau đớn.

Việc điều trị sớm và đúng cách giúp giảm triệu chứng, ngăn chặn bệnh tiến triển và nâng cao chất lượng sống. Dưới đây là phác đồ điều trị thoái hóa khớp gối phổ biến:

Điều trị các triệu chứng thoái hóa khớp gối bằng thuốc

Các loại thuốc thường dùng cho bệnh nhân thoái hóa khớp để giảm đau khớp cấp bao gồm:

• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol, Ibuprofen, Diclofenac giúp giảm đau nhức và viêm hiệu quả.
• Thuốc chống thoái hóa: Glucosamine, chondroitin, MSM,… bảo vệ và tái tạo sụn khớp.
• Thuốc bôi: Các loại thuốc bôi chứa capsaicin, methyl salicylate,… có tác dụng giảm đau tại chỗ.
• Corticoid: Tiêm corticoid vào khớp nhằm giảm viêm và đau nhanh chóng trong thời gian ngắn.

Lưu ý không nên lạm dụng thuốc giảm đau, chú ý theo liều lượng và thời gian dùng thuốc. Một số loại thuốc có thể gây tác dụng phụ như loét dạ dày, tăng huyết áp.

Tiêm acid hyaluronic

Acid hyaluronic là một polysaccharide tự nhiên có trong các mô liên kết của cơ thể, đặc biệt nhiều trong dịch khớp và sụn khớp. Đây là một thành phần quan trọng giúp trơn khớp và đệm chống sốc hiệu quả.

Trong bệnh thoái hóa khớp gối, lượng acid hyaluronic giảm sút làm mất đi tính trơn tru và đàn hồi của khớp. Việc bổ sung acid hyaluronic vào khớp thông qua tiêm trực tiếp sẽ phục hồi lại đặc tính ban đầu của dịch khớp, giảm ma sát giữa các bề mặt sụn khớp và xương bên dưới.

Cơ chế tác dụng của phương pháp này bao gồm:

• Tăng độ nhờn và đàn hồi của dịch khớp, làm trơn khớp, giảm ma sát khi cử động.
• Hấp thu nước vào khớp, tăng thể tích dịch khớp.
• Cải thiện tính đàn hồi và khả năng chống chấn thương của sụn khớp.
• Giảm hoạt động của các enzyme phân hủy sụn như MMPs và ức chế các phản ứng viêm trong khớp.

Nhờ cơ chế trên, tiêm acid hyaluronic vào khớp gối giúp giảm đau, cứng khớp, cải thiện vận động và chức năng của khớp. Hiệu quả có thể duy trì trong khoảng 6 – 12 tháng sau một liệu trình tiêm.

Tiêm acid hyaluronic được chỉ định cho bệnh nhân thoái hóa khớp gối từ mức độ nhẹ đến trung bình. Liệu trình tiêm thường kéo dài 3 – 5 tuần, mỗi tuần tiêm 1 – 2 lần. Liều dùng và số lần tiêm phụ thuộc vào mức độ thoái hóa của bệnh nhân. Để duy trì hiệu quả, bệnh nhân có thể tiêm lại sau 6 – 12 tháng nếu cần.

Tiêm acid hyaluronic hiện đang là phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối phổ biến vì tính an toàn, hiệu quả và ít tác dụng phụ. Tuy nhiên, chi phí điều trị khá cao nên người bệnh cần cân nhắc. Phương pháp này thường được kết hợp với các biện pháp điều trị khác để mang lại hiệu quả tối ưu nhất.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là phương thức phổ biến đóng vai trò quan trọng trong điều trị thoái hóa khớp gối, giúp cải thiện chức năng vận động, giảm đau và duy trì sức khỏe khớp. Các phương pháp vật lý trị liệu cho bệnh nhân thoái hóa khớp gối bao gồm:

• Các bài tập kéo giãn nhẹ nhàng giúp tăng tầm vận động của khớp gối, cột sống và các khớp lân cận. Người bệnh nên thực hiện đều đặn hàng ngày, mỗi lần kéo giãn 10 – 30 giây.
• Tập luyện cơ xung quanh khớp gối để tăng sức mạnh cho cơ quadriceps và cơ háng. Có thể sử dụng các bài tập squat, leg press, crunch,… với cường độ vừa phải.
• Đi bộ, đạp xe đạp tĩnh, bơi lội là các bài tập thể dục nhẹ nhàng giúp cải thiện tuần hoàn máu và độ dẻo dai của khớp mà không gây quá tải.
• Sử dụng nhiệt điều trị như đắp chườm nóng, ngâm nước ấm giúp giãn cơ và giảm đau. Ngược lại, chườm đá có tác dụng hạn chế tình trạng viêm, sưng.
• Điều trị bằng điện xung có thể kết hợp với các bài tập vận động để kích thích tuần hoàn máu và giảm đau.
• Sử dụng các dụng cụ hỗ trợ như nạng, dây đai gối, vớ đỡ gối giúp giảm áp lực lên khớp gối.

Ngoài ra, xoa bóp khớp gối, thiền, yoga cũng hỗ trợ điều trị. Người bệnh nên thực hiện đều đặn vật lý trị liệu và kết hợp các phương pháp khác để đạt hiệu quả tốt nhất. Tuy nhiên, cần lưu ý tránh các bài tập gây quá tải cho khớp gối.

Tiêm corticoid

Corticoid là một loại thuốc chống viêm mạnh, có khả năng ức chế các phản ứng viêm nhiễm hiệu quả được dùng trong phác đồ điều trị thoái hóa khớp gối. Khi được tiêm trực tiếp vào khớp gối bị thoái hóa, corticoid sẽ nhanh chóng làm giảm quá trình viêm và phù nề bên trong khớp.

Cơ chế hoạt động của corticoid khi tiêm vào khớp gối bao gồm:

• Giảm quá trình viêm bằng cách ức chế sản xuất các chất trung gian viêm như histamin, prostaglandin.
• Giảm đau bằng cách ức chế sự hình thành và truyền dẫn các xung đau.
• Làm giảm sưng, phù nề khớp do ức chế sự giãn mạch và tăng thẩm thấu.
• Giảm tiết các enzyme phá hủy sụn và xương.

Nhờ đó, tiêm corticoid làm dịu cơn đau cấp tính, cải thiện khả năng vận động của khớp gối. Tuy nhiên, hiệu quả thường chỉ duy trì trong vài tuần. Do đó, tiêm corticoid thường được chỉ định kết hợp với các phương pháp điều trị khác như thuốc uống, vật lý trị liệu,… để kéo dài tác dụng.

Mặc dù vậy, liệu pháp này có một số nhược điểm như tác dụng phụ khi dùng lâu dài, nguy cơ nhiễm trùng khớp sau tiêm. Người bệnh không nên lạm dụng tiêm corticoid và cần tham khảo ý kiến bác sĩ để có phác đồ điều trị phù hợp, tránh tình trạng teo sụn và loãng xương do corticoid.

Nhìn chung, khi kết hợp hợp lý với các biện pháp khác, tiêm corticoid có thể giúp kiểm soát triệu chứng đau nhức của thoái hóa khớp gối, cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

Phẫu thuật

Đối với những trường hợp thoái hóa khớp gối nặng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị nêu trên, phẫu thuật có thể được chỉ định. Một số phương pháp phẫu thuật khớp gối thường gặp bao gồm:

• Rửa khớp, cắt bỏ các mảnh sụn bị hỏng.
• Thay khớp gối một phần hoặc toàn bộ bằng khớp nhân tạo.
• Cắt bỏ gai xương ở khớp gối để giảm ma sát.

Phẫu thuật thay khớp gối thường mang lại hiệu quả lâu dài nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ biến chứng và cần thời gian phục hồi. Do đó, bác sĩ sẽ cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định phẫu thuật.

Phương pháp hỗ trợ điều trị cho bệnh nhân thoái hóa khớp gối

Ngoài việc tuân thủ điều trị theo phác đồ điều trị thoái hóa khớp gối của bác sĩ, người bệnh cần có chế độ sinh hoạt và lối sống lành mạnh để hỗ trợ điều trị hiệu quả. Kết hợp các biện pháp dưới đây sẽ giúp người bệnh kiểm soát thoái hóa khớp gối một cách tốt nhất, nâng cao chất lượng cuộc sống.

• Giảm bớt ít nhất 5% cân nặng sẽ làm giảm áp lực lên khớp gối, giúp cải thiện triệu chứng đau và chức năng vận động.
• Tập luyện thể thao với các bài thể dục nhẹ nhàng phù hợp như đi bộ, bơi, đạp xe đạp tĩnh,… để tăng cường sức khỏe. Tránh các bài tập nhảy, chạy, các môn thể thao va chạm mạnh.
• Bổ sung thực phẩm giàu glucosamine, chondroitin tự nhiên như tôm, cua, sò, thịt gia cầm, sữa, trứng,…
• Tránh các chấn thương vào khớp gối bằng cách giữ khớp ở tư thế trung tính khi ngồi, nằm. Sử dụng nạng đỡ gối khi cần thiết.
• Đi giày phù hợp, tránh gây áp lực lên khớp gối. Không đi giày quá cao hoặc bẹt.
• Dùng chườm lạnh khi khớp sưng đau. Giữ ấm khớp vào ban đêm hoặc khi trời lạnh.
• Thư giãn, tránh căng thẳng thần kinh kéo dài. Có thể thực hiện thiền, yoga.
• Tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị của bác sĩ, duy trì việc khám bệnh và theo dõi tình trạng định kỳ.

Phác đồ điều trị thoái hóa khớp gối cần được bác sĩ chỉ định căn cứ vào tình trạng bệnh, tuổi tác, sức khỏe tổng thể của người bệnh. Việc tuân thủ điều trị và thực hiện lối sống lành mạnh sẽ giúp cải thiện triệu chứng và kiểm soát bệnh thoái hóa khớp gối hiệu quả.