Huyệt Thiên Tỉnh Là Gì? Kỹ Thuật Châm Cứu, Bấm Huyệt Trị Bệnh

Để điều trị đau nhức cánh tay hoặc đau tức ngực, Y học cổ truyền thường áp dụng liệu pháp châm cứu và bấm huyệt tại huyệt Thiên Tỉnh. Bài viết dưới đây từ Đông Phương Y Pháp sẽ cung cấp thông tin chi tiết về vị trí, đặc tính, kỹ thuật tác động của huyệt đạo này, cũng như cách phối hợp hiệu quả với các huyệt đạo liên quan.

Huyệt Thiên Tỉnh là gì?

Huyệt Thiên Tỉnh xuất xứ từ Thiên ‘Bản Du’ (Linh Khu 2), trong cuốn Trung Y Cương Mục phân tích ý nghĩa tên gọi của huyệt như sau:

• “Thiên”: Trong tiếng Hán, “Thiên” nghĩa là trời, thể hiện sự cao quý, uy nghiêm và tinh khiết, tượng trưng cho sự thông thoáng và sự liên kết với thiên nhiên.
• “Tỉnh”: Nghĩa là giếng. Trong Y học cổ truyền, giếng tượng trưng cho sự khởi đầu của một dòng chảy, nơi mà nước (khí và huyết) bắt đầu di chuyển.

Kết hợp lại, “Thiên Tỉnh” có thể hiểu là một điểm huyệt quan trọng, hàm ý huyệt này có khả năng kích thích dòng chảy của khí và huyết trong kinh lạc.

Đặc tính của huyệt:

• Là huyệt đạo thứ 10 của kinh Tam Tiêu.
• Là huyệt Hợp của kinh Tam Tiêu, thuộc vào hành Thổ.
• Là huyệt Tả của kinh Tam Tiêu.

Vị trí của huyệt Thiên Tỉnh

Huyệt Thiên Tỉnh nằm ở chỗ lõm trên khớp khuỷu tay, cụ thể là phía trên đầu mỏm khuỷu xương trụ, cách khớp khuỷu khoảng 1 thốn. Khi gập khuỷu tay 90 độ, huyệt này nằm ở phần cơ tam đầu của cánh tay​.

Đặc điểm giải phẫu huyệt vị:

• Dưới da huyệt đạo là gân cơ 3 đầu cánh tay và đầu dưới xương cánh tay.
• Thần kinh vận động cơ vùng huyệt là các nhánh dây thần kinh quay.
• Da vùng huyệt Thiên Tỉnh được chi phối bởi tiết đoạn thần kinh C6.

Tác dụng của huyệt Thiên Tỉnh

Các tác dụng của huyệt Thiên Tỉnh đối với sức khỏe được phân tích chi tiết như sau:

Trị bệnh về khớp khuỷu tay và các tổ chức mềm quanh khớp

Huyệt nằm ở chỗ lõm trên khớp khuỷu tay, giúp điều trị các vấn đề liên quan đến khớp khuỷu và vùng xung quanh. Tác dụng này bao gồm:

• Giảm viêm và đau: Kích thích huyệt giúp giảm viêm và đau tại vùng khuỷu tay nhờ cơ chế thúc đẩy tuần hoàn máu và lưu thông khí huyết, từ đó giảm sưng và đau​.
• Tăng khả năng vận động: Khi khuỷu tay bị viêm, khả năng vận động thường bị hạn chế. Châm cứu hoặc bấm huyệt Thiên Tỉnh sẽ cải thiện chức năng vận động của khuỷu tay, giúp các cơ và khớp hoạt động linh hoạt hơn​.
• Hỗ trợ phục hồi: Việc kích thích huyệt cũng hỗ trợ quá trình phục hồi của các mô mềm xung quanh khuỷu tay, giảm thiểu tình trạng căng cứng và cải thiện sức khỏe tổng thể của vùng khớp này.

Trị đau tức tim

Huyệt có tác dụng trong điều trị đau tim, đặc biệt là trong các trường hợp đau ngực và đau tim không do bệnh lý nghiêm trọng:

• Cải thiện tuần hoàn máu: Kích thích huyệt giúp tăng cường tuần hoàn máu, giảm áp lực lên tim và cải thiện cung cấp oxy cho các cơ tim. Điều này giúp giảm các triệu chứng đau tim và đau ngực.
• Điều hòa hệ thần kinh: Huyệt có tác dụng làm dịu hệ thần kinh, giúp giảm căng thẳng và lo âu – những yếu tố có thể góp phần vào cơn đau tim. Việc điều hòa hệ thần kinh cũng giúp cải thiện nhịp tim và ổn định huyết áp.
• Hỗ trợ chức năng tim mạch: Bằng cách thúc đẩy lưu thông khí huyết và giảm tắc nghẽn trong kinh lạc, huyệt Thiên Tỉnh hỗ trợ chức năng tim mạch tổng thể, giúp tim hoạt động hiệu quả hơn và giảm nguy cơ gặp các vấn đề về tim mạch​.

Cách châm cứu và bấm huyệt Thiên Tỉnh

Chuyên gia hướng dẫn kỹ thuật châm cứu, bấm huyệt Thiên Tỉnh giúp đảm bảo hiệu quả trị bệnh và an toàn sức khỏe như sau:

Châm cứu:

• Bước 1: Châm kim với góc nghiêng 45 độ vào huyệt, độ sâu khoảng 0.5 – 1.0 thốn tùy thuộc vào thể trạng của bệnh nhân.
• Bước 2: Có thể lưu kim trong khoảng 10 – 15 phút, tùy thuộc vào mục đích điều trị và phản ứng của bệnh nhân.
• Bước 3: Sau khi châm cứu, rút kim ra và sát trùng lại vùng da vừa châm.

Cách bấm huyệt Thiên Tỉnh:

• Bước 1: Đặt ngón tay cái lên huyệt và dùng lực vừa phải để ấn vào huyệt. Lực bấm cần đủ mạnh để tạo cảm giác đau nhẹ nhưng không gây đau đớn quá mức.
• Bước 2: Kết hợp với động tác xoay tròn hoặc nhấn liên tục tại huyệt, duy trì áp lực trong khoảng 1 – 2 phút.
• Bước 3: Thực hiện bấm huyệt đều đặn, có thể bấm hai bên huyệt Thiên Tỉnh (cả bên phải và bên trái) để đạt hiệu quả tốt nhất.

Lưu ý:

• Tránh châm cứu khi vùng da xung quanh huyệt bị viêm, tổn thương hoặc nhiễm trùng.
• Nếu bệnh nhân có biểu hiện đau bất thường, chóng mặt, hoặc phản ứng không mong muốn, cần dừng châm cứu ngay lập tức và xử lý kịp thời.

Phác đồ phối hợp huyệt

Trong Y thư cổ ghi chép lại cách phối huyệt đạo Thiên Tỉnh cùng các huyệt đạo tương hợp giúp tăng hiệu quả trị bệnh như sau:

• Phối cùng huyệt đạo Khúc Trì (Đtr.11) + huyệt đạo Ngoại Quan (Ttu5): Có tác dụng điều trị tay tê dại (theo Thiên Kim Phương).
• Phối cùng huyệt đạo Tiểu Hải (Ttr.8): Điều trị điên, động kinh (theo Thiên Kim Phương).
• Phối cùng huyệt đạo Tâm Du (Bq 15) + huyệt đạo Thần Đạo (Đc 11): Có tác dụng điều trị buồn sầu (theo Thiên Kim Phương).
• Phối cùng huyệt đạo Túc Lâm Khấp (Đ.41): Giúp trị ngực tê, tim đau (theo Tư Sinh Kinh).
• Phối cùng huyệt Âm Lăng Tuyền + huyệt đạo Khúc Trì (Đtr.11) + huyệt đạo Kiên Tỉnh (Đ.21) + huyệt đạo Tam Dương Lạc (Ttu 8): Giúp trị loa lịch, lao hạch (theo Châm Cứu Đại Thành).
• Phối cứu cùng huyệt đạo Tam Gian (Đtr.3) [21 tráng] + huyệt đạo Thiên Trì (Tb.1) [14 tráng]: Giúp trị loa lịch, lao hạch (theo Loại Kinh Đồ Dực).
• Phối cùng huyệt đạo Khúc Trì (Đtr.11) thấu huyệt đạo Tý Nhu (Đtr.14): Điều trị gáy tê, kết hạch (theo Châm Cứu Học Giản Biên).
• Phối cùng huyệt đạo Khúc Trì (Đtr.11) thấu huyệt đạo Thiếu Hải (Tm.3): Điều trị bệnh khớp khuỷu (theo Châm Cứu Học Thượng Hải).

Huyệt Thiên Tỉnh mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, giúp cải thiện chức năng vận động của khớp khuỷu tay và hỗ trợ chức năng tim mạch. Để đạt hiệu quả tốt nhất, việc châm cứu và bấm huyệt nên được thực hiện bởi các chuyên gia Y học cổ truyền có kinh nghiệm.

Xem Thêm:

• Huyệt Thiên Xung: Vị Trí, Tác Dụng Và Cách Tác Động
• Huyệt Thiên Tuyền: Vị Trí, Tác Dụng Và Các Kỹ Thuật Khai Thông