Huyệt Chiên Trung: Vị trí, tác dụng và lưu ý khi tác động lên huyệt

Huyệt Chiên Trung ở đâu? Đây là một trong những huyệt đạo quan trọng nằm ở vị trí vùng ngực. Khi tác động lên huyệt đạo này có tác dụng điều trị rất nhiều bệnh như: Giảm đau tức ngực, đau thần kinh liên sườn, hen suyễn, ít sữa,…

Tên gọi, đặc tính huyệt Chiên Trung

Tên gọi huyệt: Chiên Trung

Giải nghĩa tên gọi:

• Chiên: Là mùi tanh hôi của con chiên, cừu. Ở đây được dùng với ý nghĩa là cung điện của trái tim, ý chỉ màng bảo vệ tim.
• Trung: Ở giữa (từ chỉ vị trí).
• Theo lý giải của Trung Y Cương Mục: Huyệt ở giữa ngực, nơi có trái tim, vì vậy gọi là Chiên Trung.
• Theo Kinh Huyệt Thích Nghĩa Hội Giải: Vị trí giữa hai vú ở ngực gọi là Chiên; Vì vậy, huyệt ở giữa hai đầu vú gọi là Chiên Trung.

Tên gọi khác: Đản Trung, Đàn Trung, Nguyên Kiến, Hung Đường, Thượng Khí Hải, Nguyên nhi.

Xuất xứ: Thiên “Căn kết” (Linh khu 5)

Đặc tính:

• Huyệt thứ 17 của mạch Nhâm.
• Huyệt Hội của mạch Nhâm với kinh Tiểu Trường, Tam Tiêu, Tỳ và Thận.
• Huyệt Hội của Khí.
• Huyệt Mộ của Tâm Bào.

Vị trí huyệt Chiên Trung và tác dụng chính của huyệt

Vị trí: Huyệt nằm ở điểm gặp nhau của đường dọc giữa xương ức với đường ngang qua 2 đầu núm vú (đàn ông) hoặc nằm ngang qua bờ trên 2 khớp xương ức thứ 5 (đàn bà).

Giải phẫu:

• Dưới da ở vị trí huyệt Chiên Trung là xương ức.
• Da vùng huyệt được chi phối bởi tiết đoạn thần kinh D4.

Tác dụng: Điều khí, thanh Phế, hóa đàm, thông ngực, giáng nghịch, lợi cách (mô).

Chủ trị: Trị đau tức ngực, hen suyễn, thở kém, nấc, ít sữa, màng ngực viêm, đau thần kinh liên sườn.

Cách phối huyệt điều trị bệnh

Huyệt Chiên Trung có thể phối cùng một số huyệt khác để điều trị bệnh. Dưới đây là hướng dẫn phối huyệt dựa trên một số sách cổ phương YHCT.

Theo Thiên Kim Phương: Phối với huyệt Hoa Cái (Nh.20) trị thở khó, hơi thở ngắn, không muốn nói.

Theo Châm Cứu Đại Toàn: Phối với huyệt Công Tôn (Ty.3), huyệt Phong Long (Vi.40) và huyệt Trung Khôi trị nôn ra đờm dãi.

Theo Y Học Cương Mục: Phối với huyệt Kỳ Môn (C.14), huyệt Trung Quản (Nh.12) trị chứng khí nghịch xông lên họng.

Theo Tứ Bản Giáo Tài Châm Cứu Học: Phối với huyệt Liệt Khuyết (P.7), huyệt Phế Du (Bàng quang.13) và huyệt Xích Trạch (P.5) trị hen suyễn.

Theo Tư Sinh Kinh: 

• Phối  với huyệt Thiên Tỉnh (Tam tiêu.10) trị ngực đau, tim tê;
• Phối với huyệt Hoa Cái (Nh.20) vfa huyệt Thiên Đột (Nh.22) trị ho suyễn.

Theo Châm Cứu Đại Thành: 

• Phối với huyệt Đại Lăng (Tâm bào.5), huyệt Trung Quản (Nh.12) trị ho, ợ hơi.
• Phối với huyệt Chi Câu (Tam tiêu.7), huyệt Đại Lăng (Tâm bào.5) và huyệt  Phế Du (Bàng quang.23) trị phế ung.
• Phối với huyệt Du Phủ, huyệt  Phế Du, huyệt Thiên Đột và huyệt Túc Tam Lý trị ho, hen suyễn.
• Phối huyệt Chi Câu (Tam tiêu.7), huyệt Khí Hải (Nh.6), huyệt Nhũ Căn (Vi.18), huyệt Trung Quản (Nh.12) và huyệt Túc Tam Lý (Vi.36) trị thổ huyết.
• Phối với huyệt Đại Lăng (Tâm bào.7), huyệt Kỳ Môn (C.14) và huyệt Lao Cung (Tâm bào.8) trị thương hàn kèm hông sườn đau.
• Phối Cứu Chiên Trung (Nh.17), huyệt Hợp Cốc (Đại trường.4) và bổ Thiếu Trạch (Ttr.1) trị sữa thiếu.
• Phối với huyệt Nhũ Căn (Vi.18) và huyệt Thiếu Trạch (Tr.1) trị sữa ra ít.
• Phối với huyệt Du Phủ (Th.27), huyệt Đại Lăng (Tâm bào.7), huyệt Thiếu Trạch (Ttr.1) và huyệt Ủy Trung (Bàng quang.40) trị nhũ ung.
• Phối với huyệt Khí Hải (Nh.6) và huyệt Hạ Tam Lý (Vi.36) trị mai hạch khí.

Theo Loại Kinh Đồ Dực: 

• Phối với huyệt Du Phủ (Th.27), huyệt Liệt Khuyết (P.7), huyệt Hợp Cốc (Đại trường.4), huyệt Khuyết Bồn (Vi.12), huyệt Phù Đột (Đại trường.18), huyệt Thập Tuyên, huyệt Thiên Đột (Nh.22) và huyệt Thiên Song (Ttr.16) trị bướu cổ.
• Phối với huyệt Bách Hội (Đốc.20), huyệt Khí Hải (Nh.6) và huyệt Nhân Trung (Đốc.26) trị quyết nghịch.

Theo Châm Cứu Học Thượng Hải:

• Phối với huyệt Nhũ Căn (Vi.18), huyệt Thiếu Trạch (Ttr.1) trị tuyến vú viêm cấp.
• Phối với huyệt Định Suyễn, huyệt Nội Quan (Tâm bào.6) và huyệt Thiên Đột (Nh.22) trị hen suyễn.
• Phối với huyệt Nhũ Căn (Vi.18), huyệt Thiếu Trạch (Ttr.1), huyệt Túc Tam Lý (Vi.36) trị sữa thiếu.
• Phối huyệt Hợp Cốc (Đại trường.4) và huyệt Khúc Trì (Đại trường.11) trị tuyến vú viêm.

Phối huyệt Chiên Trung đúng cách có thể hỗ trợ điều trị hiệu quả rất nhiều bệnh. Tuy nhiên, người bệnh cần nắm bắt đúng các phương pháp tác động để lựa chọn cho đúng.

Cách châm cứu, bấm huyệt Chiên Trung

Châm cứu hay bấm huyệt khi thực hiện đúng thao tác các bước tiến hành mới mang lại hiệu quả. Do đó, khi tác động lên huyệt vị để trị bệnh cần thực hiện theo đúng kỹ hướng dẫn như sau:

Cách châm cứu huyệt Chiên Trung

Khi châm cứu cần thực hiện đúng kỹ thuật châm cứu như sau:

• Châm luồn kim dưới da, hướng lên huyệt Hoa Cái để trị suyễn; xiên châm ngang trị bệnh về vú.
• Thực hiện châm sâu 0,3 – 1,5 thốn và trong khoảng từ 5 – 20 phút.

Lưu ý:

• Xương ức rất mềm, nhất là ở trẻ nhỏ vì vậy khi châm không được để thẳng góc kim vì có thể xuyên qua xương vào bên trong nội tạng gây cảm giác đau buốt và ảnh hưởng sức khỏe.
• Châm huyệt có thể xảy ra tai biến như lạnh chân tay, bất tỉnh. Do đó để mang lại hiệu quả trị bệnh và đảm bảo an toàn người bệnh nên đến các cơ sở y tế uy tín.

Cách bấm huyệt Chiên Trung

Thông thường có 2 cách bấm huyệt như sau:

• Cách 1: Dùng 2 ngón tay cái liên tục xoa ấn tại huyệt đạo này theo chiều dọc đến khi cảm nhận được lồng ngực nóng lên. Lưu ý nên thực hiện với tốc độ nhanh và mạnh mới đạt hiệu quả.
• Cách 2: Dùng ngón tay cái ép mạnh lên huyệt vị sao cho đạt cảm giác tê tức tại huyệt. Ngón tay đồng thời vừa thực hiện ép vừa day theo chiều kim đồng hồ. Mỗi lần ép huyệt cần kéo dài ít nhất trong 5 giây rồi ngừng lại trong 3 giây. Thực hiện bấm huyệt liên tục khoảng 2 phút thì kết thúc, khi đó sẽ cảm nhận được hiệu quả.

Việc phối huyệt Chiên Trung cần thực hiện một cách chính xác, đồng thời khi thực hiện các liệu pháp tác động lên huyệt cũng cần đúng kỹ thuật để tránh “sai một ly, đi một dặm”. Vì thế, tốt nhất, người bệnh vẫn nên tìm đến những cơ sở châm cứu uy tín, bác sĩ bấm huyệt giỏi để được hướng dẫn.

Ứng dụng huyệt Chiên Trung trong trị liệu

Khi tác động lên huyệt Chiên Trung có thể giúp giảm triệu chứng của một số bệnh sau:

Giảm căng thẳng, tức giận

Do áp lực công việc và cuộc sống khiến con người ta dễ dàng mắc các chứng lo âu, căng thẳng hay dễ dàng nổi nóng. Thường xuyên lo âu, nổi nóng ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe và ngoại hình khiến da lên mụn, mắt thâm quầng. Để giải quyết tình trạng này, người bệnh có thể bấm huyệt Chiên Trung.

Cách thực hiện: Dùng ngón tay cái ép lên huyệt Chiên Trung sao cho đạt được cảm giác tê tức tại vùng huyệt. Tiến hành vừa ép vừa xoay ngón tay theo chiều kim đồng hồ trong 5 giây, ngừng 3 giây rồi tiếp tục thực hiện trong 2 phút.

Lưu ý: Tuyệt đối không được ấn huyệt theo chiều từ dưới lên và khi ấn huyệt bằng ngón cái nên nắm bàn tay lại.

Điều trị đau dây thần kinh liên sườn

Đau dây thần kinh liên sườn gây ra các cơn đau đột ngột khiến người bệnh đau đớn, khó chịu, tức ngực, thở khó. Cơn đau có dấu hiệu tăng dần lên sau khi người bệnh ho nhiều hoặc bị chấn thương, thời tiết thay đổi,…

Cách giảm triệu chứng đơn giản nhất đó là bấm huyệt Chiên Trung. Để mang lại hiệu quả giảm nhanh cơn đau nhức và co thắt tại vị trí liên sườn, người bệnh nên thực hiện 2 lần/ngày sẽ có hiệu quả ngay lập tức.

Lưu ý: Đây không phải là biện pháp điều trị dứt điểm các triệu chứng bệnh nhưng có tác dụng giảm đau trong trường hợp khẩn cấp hiệu quả, an toàn và đơn giản. Trường hợp người bệnh đau không chịu nổi, các cơn đau kéo dài nhiều ngày tốt nhất nên đến cơ sở y tế thăm khám và điều trị.

Trị đau ngực

Khi cơ thể xuất hiện các cơn đau nhức ở vùng ngực chính là dấu hiệu cảnh báo của các bệnh nguy hiểm liên quan đến tim mạch, trong đó có bệnh nhồi máu cơ tim. Nếu không được điều trị kịp thời và nhanh chóng tình trạng này có thể khiến người bệnh chịu những hệ lụy về sức khỏe hoặc tử vong.

Một trong những giải pháp giúp giảm các cơn đau nhanh chóng đó là bấm huyệt Chiên Trung. Khi tác động lên huyệt vị này, ngoài giảm đau tức ngực còn giúp điều chỉnh lượng máu sao cho không ép vào tim, gây nguy hiểm cho sức khỏe.

Lưu ý: Nếu tình trạng đau nhiều, các cơn đau tăng mạnh theo cường độ, có hiện tượng toát mồ hôi, da tím tái thì không nên áp dụng phương pháp bấm huyệt. Trường hợp bệnh này cần chuyển ngay đến bệnh viện gần nhất để được điều trị kịp thời.

Tăng cường miễn dịch cho cơ thể

Theo một số nghiên cứu hàng ngày thực hiện bấm huyệt Chiên Trung sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch rất tốt. Khi ấn day ấn huyệt, đồng thời tác động lên tuyến ức giúp biến đổi tế bào miễn dịch lympho T từ một tế bào non thành một tế bào trưởng thành.

Khi ở giai đoạn trưởng thành, tế bào lympho T được biệt hóa thành 3 dòng chính có tác dụng làm tăng miễn dịch cho cơ thể như:

• Lympho T trợ giúp: Điều hòa hệ miễn dịch, giúp các tế bào miễn dịch sản sinh và hoạt động đúng như mức quy định.
• Lympho T ức chế: Kiểm soát miễn dịch, chống lại hiện tượng tự miễn trong cơ thể.
• Lympho T gây độc: Chống lại tác nhân gây bệnh có nguồn gốc vi sinh vật như nấm, vi khuẩn, virus, ký sinh trùng hoặc các tế bào ung thư.

Vì thế khi tác động vào huyệt này sẽ giúp sức đề kháng cơ thể được tăng cường nhanh chóng.

Lưu ý: Tuyến ức là bộ phận trong lồng ngực, ở phía sau xương ức, là nơi huyệt Chiên Trung trực tiếp chạy qua. Tuyến này thuộc trung thất trước trên, trải dài từ dưới cổ họng lên đến trước tim, gồm 2 thùy đỉnh tháo đáy dựa lên màng ngoài của tim, đỉnh dưới kéo dài đến phần dưới cổ.

Điều trị các cơn hen suyễn

Hen suyễn là bệnh do sự rối loạn hay suy yếu hoạt động ở 1 trong 3 tạng của con người. Biểu hiện bệnh chính là các cơn đau tức ngực, ho nhiều, khó thở hay ho khạc ra nhiều đờm. Nếu không có giải pháp điều trị bệnh kịp thời có thể dẫn đến một số bệnh về hô hấp như: Viêm phế quản, khí phế thũng, suy hô hấp, ngừng hô hấp kèm tổn thương não, xẹp phổi, tràn khí màng phổi,…

Ngoài các cách điều trị nội khoa, người bệnh có thể áp dụng cách bấm huyệt Chiên Trung để điều trị. Đây là giải pháp giảm triệu chứng tức thời, do đó người bệnh có thể thực bấm huyệt ngay khi cơn hen suyễn tái phát. Cách thực hiện: Dùng ngón tay cái day huyệt đản trung trong vòng 2 phút sẽ làm giảm triệu chứng bệnh hiệu quả.

Một số lưu ý khi tác động lên huyệt Chiên Trung

Huyệt Chiên Trung nằm ở phần xương ức có đặc điểm mầm, dễ tổn thương, do đó khi tác động lên huyệt vị cần chú ý:

• Khi châm cứu cần chú ý góc độ để tránh đâm xuyên qua xương ở bên trong nội tạng gây đau buốt và ảnh hưởng đến sức khỏe.
• Bấm huyệt cần thực hiện đúng tuần tự các bước để tránh những biến chứng gây đau tức ngực.
• Đối với phụ nữ đang mang thai giai đoạn đầu hoặc cuối không nên thực hiện châm cứu hoặc bấm huyệt vì ảnh hưởng không tốt đến thai nhi.
• Người thường xuyên sử dụng các chất kích thích, uống rượu bia không nên thực hiện.
• Không nên tác động lên huyệt khi cơ thể đang quá no hoặc quá đói, khi đó dễ gây tổn thương cho dạ dày.

Huyệt Chiên Trung nằm ở vị trí quan trọng và có ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe con người. Do đó khi tác động huyệt để trị bệnh cần hết sức chú ý thực hiện đúng theo quy trình và thao tác. Nếu không đảm bảo, tốt nhất người bệnh nên đến các cơ sở uy tín để được thầy thuốc/ bác sĩ có chuyên môn trị liệu.

Tham khảo thêm:

• Huyệt Tình Minh: Công dụng và cách châm cứu chữa bệnh
• Huyệt Dương bạch: Vị trí, công dụng và cách châm cứu huyệt