Huyệt Khúc Sai: Vị Trí Và Cách Châm Cứu Trị Đau Đầu, Nghẹt Mũi

Huyệt Khúc Sai là điểm huyệt quan trọng trong hệ thống kinh lạc của cơ thể, được Y học cổ truyền ứng dụng trong điều trị nhiều bệnh lý. Bài viết này sẽ trình bày một cách tổng quan về vị trí, cơ chế tác động và các ứng dụng lâm sàng của huyệt đạo này, từ đó cung cấp thông tin hữu ích cho những ai quan tâm đến liệu pháp châm cứu và bấm huyệt.

Huyệt Khúc Sai là gì?

Huyệt Khúc Sai có xuất xứ từ Giáp Ất Kinh, là huyệt thứ 4 của Bàng Quang kinh. Theo ghi chép trong Trung Y Cương Mục, tên “Khúc Sai” có ý nghĩa dựa trên sự kết hợp của hai từ:

• Khúc: Có nghĩa là “cong” hoặc “gập”. Điều này ám chỉ đến hình dạng của kinh mạch tại vị trí huyệt này, nơi kinh mạch Bàng Quang tạo thành một chỗ cong hoặc gập.
• Sai: Có nghĩa là “hợp xuất” hoặc “nơi hội tụ và phân nhánh”. Từ này chỉ ra rằng huyệt Khúc Sai là nơi kinh mạch hội tụ và sau đó phân nhánh theo nhiều hướng khác nhau.

Tên huyệt đạo mô tả đặc điểm giải phẫu của kinh mạch tại vị trí huyệt này, nơi kinh mạch Bàng Quang tạo thành một chỗ cong và sau đó phân nhánh.

Ngoài ra, huyệt đạo còn có tên gọi là huyệt Tỷ Xung.

Vị trí huyệt Khúc Sai

Huyệt Khúc Sai nằm trên vùng trán, hơi lệch sang hai bên và nằm trong chân tóc​. Vị trí này nằm gần các dây thần kinh và mạch máu quan trọng, giúp huyệt có khả năng ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương và hệ tuần hoàn.

Có thể được xác định dựa trên các bước sau:

• Xác định đường giữa đầu: Dùng lược rẽ ngôi tóc ở giữa, tạo thành một đường thẳng từ trán xuống gáy. Đây là đường giữa đầu.
• Đo 1.5 thốn từ đường giữa đầu: 1 thốn tương đương với chiều ngang của ngón tay cái của bạn. Đo từ đường giữa đầu sang ngang 1.5 thốn (khoảng 2.25cm) về phía bên phải hoặc bên trái.
• Xác định chân tóc: Chân tóc là nơi tóc bắt đầu mọc trên trán.
• Đo 0.5 thốn vào trong chân tóc: Từ điểm đã đo 1.5 thốn ở bước 2, đo thêm 0,5 thốn (khoảng 0.75cm) vào trong chân tóc.
• Xác định huyệt Mi Xung: Huyệt Mi Xung nằm ở phía đuôi lông mày.
• Đo 1 thốn lên trên từ huyệt Mi Xung: Từ huyệt Mi Xung, đo thẳng lên trên 1 thốn (khoảng 1.5cm). Điểm giao nhau của đường đo 0.5 thốn vào trong chân tóc và đường đo 1 thốn lên trên từ huyệt Mi Xung chính là vị trí của huyệt Khúc Sai.

Đặc điểm giải phẫu huyệt vị:

• Dưới da vị trí huyệt đạo là chỗ bám của cơ trán vào cân sọ, phía dưới cân sọ là xương sọ.
• Thần kinh vận động cơ vùng huyệt là nhánh dây thần kinh mặt.
• Da vùng huyệt đạo sẽ chịu chi phối bởi dây thần kinh sọ não số V.

Tác dụng của huyệt Khúc Sai

Huyệt Khúc Sai có tác dụng quan trọng trong việc điều trị các vấn đề liên quan đến đau đầu, vùng trán, nghẹt mũi và chảy máu mũi. Cụ thể:

• Giảm đau đầu và đau vùng trán: Châm cứu, day ấn huyệt giúp loại bỏ các tác nhân ngoại tà (phong hàn, phong nhiệt) gây đau đầu và đau vùng trán. Đặc biệt, huyệt này có tác dụng mạnh trong việc điều trị đau đầu do căng thẳng, cảm mạo hoặc các yếu tố thời tiết.
• Thông mũi, giảm nghẹt mũi: Do huyệt liên quan đến kinh phế, có tác dụng tuyên phế, thông khiếu, giúp làm thông thoáng đường thở, giảm nghẹt mũi, khó thở.
• Cầm máu mũi: Nhờ tác dụng điều hòa khí huyết, khi day ấn huyệt sẽ giúp giúp giảm áp lực trong xoang mũi và điều chỉnh lưu thông máu qua các mạch máu vùng mũi. Từ đó kiểm soát tình trạng chảy máu mũi, đặc biệt trong các trường hợp do viêm xoang hoặc nhiễm trùng mũi.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng:

• Hiệu quả điều trị khác nhau tùy từng người: Mức độ hiệu quả của việc châm cứu hoặc bấm huyệt Khúc Sai có thể khác nhau tùy thuộc vào thể trạng, tình trạng bệnh và phương pháp điều trị cụ thể.
• Không thay thế cho điều trị y tế chuyên sâu: Châm cứu và bấm huyệt chỉ nên được coi là liệu pháp hỗ trợ, không nên thay thế hoàn toàn cho các phương pháp điều trị y tế chính thống.

Cách châm cứu và bấm huyệt Khúc Sai

Để phát huy tác dụng tốt nhất của huyệt Khúc Sai trong điều trị bệnh, dưới đây là hướng dẫn chi tiết kỹ thuật châm cứu và day bấm huyệt đạo này.

Châm cứu huyệt đạo

Châm cứu là một liệu pháp Y học cổ truyền và được thực hiện bởi một chuyên gia được đào tạo. Dưới đây là các bước cơ bản để châm cứu huyệt Khúc Sai:

• Bước 1: Sử dụng kim châm nhỏ, luồn dưới da với độ sâu khoảng 0.3 – 0.5 thốn. Khi châm kim, nên luồn nhẹ nhàng để tránh tổn thương mô và các cấu trúc bên dưới.
• Bước 2: Giữ kim trong khoảng 15 – 20 phút để đảm bảo hiệu quả tác động trị bệnh.
• Bước 3: Sử dụng phương pháp cứu với 3 – 5 tráng (lượt) hoặc thực hiện ôn cứu từ 5 – 10 phút. Bước này giúp tăng cường hiệu quả lưu thông khí huyết và giảm viêm đau ở vùng đầu, trán.

Bấm huyệt Khúc Sai

Cách bấm huyệt Khúc Sai là phương pháp sử dụng ngón tay để tác động lên huyệt, giúp thư giãn và giảm đau ở vùng trán, đầu. Các bước thực hiện:

• Bước 1: Dùng ngón cái hoặc ngón trỏ ấn nhẹ vào vị trí huyệt. Đảm bảo duy trì áp lực vừa đủ, không quá mạnh để tránh gây đau.
• Bước 2: Ấn và giữ trong khoảng 2 phút. Khi ấn, thực hiện các động tác xoay tròn ngón tay để kích thích sâu hơn vào huyệt đạo.
• Bước 3: Thực hiện khoảng 2 – 3 lần/ngày để giúp giảm các triệu chứng đau đầu và cải thiện tuần hoàn khí huyết.

Lưu ý, những bệnh nhân có các bệnh lý về máu, bệnh tim mạch hoặc đang dùng thuốc chống đông máu cần tránh châm cứu và bấm huyệt mà không có sự giám sát của bác sĩ. Ngoài ra, những trường hợp bệnh nhân có da vùng trán bị tổn thương, viêm nhiễm hoặc có vết thương hở không nên tác động vào huyệt đạo Khúc Sai để tránh nhiễm trùng.

Phối hợp huyệt đạo Khúc Sai

Để tăng hiệu quả điều trị bệnh, huyệt Khúc Sai sẽ được phối hợp với một số huyệt tương hợp. Lựa chọn phác đồ phối huyệt sẽ phụ thuộc vào triệu chứng của từng bệnh nhân, giúp tối ưu hóa hiệu quả điều trị và cải thiện tình trạng bệnh một cách toàn diện.

• Phối cùng huyệt đạo Tâm Du (Bq 15): Ứng dụng trong điều trị tức ngực, lo âu, mồ hôi không ra (theo Tư Sinh Kinh).
• Phối cùng huyệt đạo Thượng Tinh (Đc 23): Giúp trị não tả và nước trong mũi chảy ra (theo Châm Cứu Đại Thành).
• Phối cùng huyệt đạo Hợp Cốc (Đtr 4) + huyệt đạo Phong Môn (Bq 12) + huyệt đạo Thượng Tinh (Đc 23): Có tác dụng điều trị xoang mũi viêm (theo Thần Cứu Kinh Luân).
• Phối cùng huyệt đạo Thượng Tinh (Đc 23): Được ứng dụng trong điều trị trị mũi chảy nước (theo Châm Cứu Đại Thành).

Việc nắm vững kiến thức về huyệt Khúc Sai không chỉ giúp nâng cao hiệu quả điều trị mà còn mở ra hướng tiếp cận mới trong chăm sóc sức khỏe toàn diện. Độc giả được khuyến khích tìm hiểu thêm về các liệu pháp châm cứu và bấm huyệt liên quan đến huyệt đạo này, đồng thời tham khảo ý kiến chuyên gia để áp dụng một cách an toàn và hiệu quả.

Xem Thêm:

• Huyệt Khúc Viên: Khám Phá Vị Trí Và Tác Dụng Trị Đau Khớp Vai
• Huyệt Khúc Tân Ở Đâu? Khám Phá Tác Dụng Và Cách Phối Huyệt