Trào Ngược Dạ Dày

Trào ngược dạ dày là một bệnh lý gây rối loạn đường tiêu hóa phổ biến nhất hiện nay. Căn bệnh này có những triệu chứng vô cùng khó chịu, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Để hiểu rõ hơn về trào ngược dạ dày và tìm giải pháp điều trị bệnh tốt nhất, hãy cùng theo dõi bài viết sau đây.

Trào ngược dạ dày là gì? Những điều bạn chưa biết

Trào ngược dạ dày (hay còn gọi là trào ngược axit dạ dày, trào ngược thực quản – GERD, tên tiếng anh Gastroesophageal Reflux Disease) là tình trạng rối loạn tiêu hóa diễn ra rất phổ biến. Lúc này, dịch vị dạ dày bị đẩy ngược lên mô thực quản kèm theo những triệu chứng ợ hơi, ợ chua làm cho họng và thực quản của người bệnh bị ảnh hưởng.

Bất kỳ ai cũng có nguy cơ mắc phải trào ngược axit dạ dày. Tuy nhiên, đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao nhất đó là phụ nữ mang thai, người có thói quen sinh hoạt không lành, người thường xuyên sử dụng rượu bia, đồ ăn cay nóng dễ mắc phải hơn cả.

Trào ngược đôi khi chỉ là một hiện tượng sinh lý bình thường sau khi ăn và nó không gây hại đến sức khỏe của bạn. Chính vì thế, đa số người bệnh đều chủ quan với những triệu chứng như: ợ hơi, ợ chua, đầy hơi… mà không biết trào ngược thực quản đã chuyển thành bệnh lý vô cùng nguy hiểm. 

Trào ngược dạ dày có nguy hiểm không? Chủ quan là tự hại chính mình

Theo thống kê cho thấy: Có tới khoảng 7 triệu người bệnh mắc trào ngược axit dạ dày. Trong số đó, 60% người bệnh gặp biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe do chủ quan và không phát hiện, điều trị bệnh kịp thời.

Trào ngược thực quản gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, phổ biến nhất là những biến chứng sau đây:

• Viêm thực quản: Lượng axit được đẩy lên liên tục mỗi ngày khiến cho dịch dạ dày bao gồm pepsin, thức ăn, acid HCL làm niêm mạc bị sưng, viêm. Biến chứng này khiến người bệnh thường xuyên gặp những cơn đau nhức khó chịu, nhất là khi nuốt thức ăn.
• Tắc nghẽn thực quản: Khi niêm mạc thực quản bị tổn thương trong thời gian dài sẽ gây sẹo và thu hẹp thực quản, thức ăn sẽ bị tắc nghẽn khi đi qua thực quản
• Thực quản Barrett: Thống kê cho thấy khoảng 5-10% người bệnh bị trào ngược sau một thời gian ngắn chuyển sang biến chứng barrett. Khi đó, những triệu chứng cũng không hề rõ ràng và sẽ bùng phát nhanh ở giai đoạn sau
• Ảnh hưởng đến tim mạch: Bệnh nhân bị trào ngược còn có thể gặp phải những triệu chứng khác như tức ngực, khó thở… Những cơn đau này kèm theo ợ hơi, ợ chua là lời cảnh báo vô cùng nguy hiểm và người bệnh cần nhanh chóng đến bệnh viện ngay lập tức.
• Chảy máu và loét dạ dày: Xuất huyết dạ dày là biến chứng nguy hiểm của trào ngược và viêm loét dạ dày do axit bị dư thừa, bào mòn dạ dày. Đặc biệt, nếu lượng máu không được kiểm soát sẽ gây hại đến tính mạng.
• Viêm đường hô hấp: Với những bệnh nhân có đường hô hấp không ổn định khi bị trào ngược sẽ gây ra những căn bệnh viêm đường hô hấp với những triệu chứng như: viêm họng, viêm phế quản, nặng hơn là viêm phổi.
• Ung thư thực quản: Đây là trường hợp biến chứng đặc biệt nguy hiểm của trào ngược. Tình trạng bệnh chuyển sang biến chứng này cũng gây nguy hiểm và rất khó để điều trị, thường gặp nhất với những bệnh nhân có tiền sử gia đình mắc ung thư.

Ngoài ta, khi bị trào ngược, người bệnh cũng dễ gặp những biến chứng khác như: bị rối loạn giấc ngủ, sâu răng, hôi miệng, suy nhược và lâu dần có thể kèm theo khối u ở họng.

Chuyên gia khuyến cáo bệnh trào ngược thực quản hoàn toàn được khắc phục nếu PHÁT HIỆN SỚM và ĐIỀU TRỊ ĐÚNG CÁCH. Đừng để bệnh chuyển sang biến chứng khó chữa, hãy chú ý đến sức khỏe của chính bản thân mình.

Nguyên nhân trào ngược dạ dày 9/10 người gặp

Khi cơ thắt thực quản dưới hoạt động không hiệu quả sẽ khiến cho tình trạng trào ngược càng nguy hại hơn. Trào ngược dạ dày được gây ra bởi sự thất bại của cơ thắt thực quản dưới.

Những nguyên nhân chủ yếu gây trào ngược axit có thể kể đến như:

• Các yếu tố cơ học, vận động gây thoát vị tạm thời và gia tăng khả năng trào ngược.
• Béo phì: Những chỉ số khối cơ thể tăng nhanh có liên quan đến bệnh trào ngược dạ dày và làm nó trở nên nghiêm trọng hơn.
• Lạm dụng những loại thuốc tân dược, nhất là nhóm thuốc có tác dụng giảm đau làm niêm mạc bị tác động và những phản ứng co bóp của dạ dày mạnh hơn và gây trào ngược.
• Ăn uống không khoa học: Nạp vào cơ thể những thực phẩm cay nóng, khó tiêu và ăn uống không đúng bữa sẽ khiến cho dạ dày bị ảnh hưởng lớn, gây ra chứng trào ngược dạ dày
• Căng thẳng, stress: Hệ thần kinh chỉ dẫn hoạt động của hệ tiêu hóa, quá trình tiết axit dạ dày sẽ tăng lên khi tinh thần căng thẳng

 

Ngoài ra, trào ngược dạ dày có liên quan mật thiết đến những vấn đề về hô hấp và thanh quản. Một số vấn đề hô hấp có thể gây trào ngược khác như: viêm thanh quản, ho mãn tính, xơ phổi… cũng có thể gây trào ngược.

Một vài yếu tố dễ gây bệnh trào ngược khác phải kể đến như: mang thai, hút thuốc, sử dụng các rượu bia và các chất kích thích… cũng gây hại lớn đến dạ dày và hình thành chứng trào ngược.

Cảnh giác với triệu chứng trào ngược dạ dày vô cùng quen thuộc

Khi mắc trào ngược dạ dày thực quản, bệnh nhân sẽ gặp phải những triệu chứng vô cùng khó chịu như:

• Nóng rát ở ngực (ợ nóng) triệu chứng xuất hiện nhiều quanh bữa ăn, nhất là vào ban đêm
• Đau tức ngực
• Mắc nghẹn, khó nuốt
• Buồn nôn và nôn ra thức ăn
• Xuất hiện cục u ở cổ họng

Với bệnh nhân bị trào ngược ban đêm sẽ có những triệu chứng cảnh báo như:

• Xuất hiện cơn ho kéo dài
• Viêm thanh quản
• Hen suyễn nặng hơn và những đợt hen mới xuất hiện
• Ngủ không ngon giấc

Đặc biệt, người bệnh cần nhanh chóng đến gặp bác sĩ ngay khi có những triệu chứng đau tức ngực, thở nông và thường xuyên bị đau hàm. Những triệu chứng này có thể là biến chứng trào ngược gây nhồi máu cơ tim.

Ngoài ra, bạn cũng cần đến các cơ sở y tế ngay khi:

• Triệu chứng trào ngược xuất hiện thường xuyên với mức độ nghiêm trọng hơn
• Đã dùng các thuốc không kê toa để điều trị ợ nóng trên 2 tuần nhưng không hiệu quả

Hãy nói cho bác sĩ về những triệu chứng mình gặp phải, những loại thuốc đang dùng và tiền sử bệnh lý để có giải pháp điều trị chính xác nhất.

Những xét nghiệm có thể thực hiện để chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày thực quản thường được các bác sĩ dùng như:

• Theo dõi độ pH thực quản và trở kháng: Đây là phương pháp chẩn đoán nhằm đo lượng axit trong thực quản khi cơ thể ở nhiều trạng thái khác nhau, đặc biệt là khi ăn hoặc ngủ.
• Nội soi đường tiêu hóa trên (GI): Bác sĩ có thể lấy một mẫu mô trong quá trình nội soi ở thực quản để tiến hành sinh thiết.
• Chụp EGD: Bác sĩ có thể phát hiện một số bất thường vật lý có thể gây ra trào ngược dạ dày thực quản ở dạ dày của người bệnh
• Đo vận động thực quản: Đo những cơn co thắt cơ ở thực quản khi nuốt thức ăn cùng với sức mạnh của cơ thắt sẽ được xác định nhờ thủ thuật này.

Cảnh giác với những triệu chứng của bệnh trào ngược dạ dày và chẩn đoán bệnh từ sớm sẽ giúp bệnh nhân mau chóng thoát khỏi những khó chịu do bệnh gây ra.

Lời khuyên: Nên làm gì khi bị trào ngược dạ dày?

Chuyên gia khuyên bạn nên thay đổi chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hằng ngày để tránh bệnh trào ngược diễn biến nặng hơn. Thực tế, cũng chứng minh, chế độ dinh dưỡng, thói quen ăn uống có tác động trực tiếp đến dạ dày. Nhiều người bệnh trào ngược đã đặt câu hỏi cần ăn gì, kiêng gì để hỗ trợ điều trị tốt nhất. 

Dưới đây là cách chọn thực phẩm cho người trào ngược dạ dày theo ý kiến của các chuyên gia y tế:

Trào ngược dạ dày ăn gì?

• Tích cực bổ sung các loại rau xanh để hỗ trợ tiêu hóa, giảm áp lực lên dạ dày
• Ăn thực phẩm giúp thấm hút axit và dịch vị dư thừa của dạ dày, hỗ trợ ngăn ngừa tình trạng trào ngược gây khó chịu ở dạ dày. Những thực phẩm mà bạn có thể dùng bao gồm: bánh mì, bột yến mạch…
• Lựa chọn những loại đậu như đậu đen, đậu xanh, đậu nành. Chất xơ có trong những thực phẩm này giúp bạn trung hòa dịch vị
• Thịt trắng: Chất đạm từ thực phẩm này giúp bạn ngăn ngừa biến chứng trào ngược, trung hòa axit dạ dày tốt. Một số laoij thịt trắng thường dùng như: thịt vịt, thịt ngan, thịt lợn…
• Trái cây không chua: Trái cây giàu vitamin tốt cho cơ thể. Một số loại trái cây mà bạn có thể bổ sung như: ổi, đu đủ chín, kiwi… Tránh ăn các loại quả giàu axit như: cam, bưởi, quýt…
• Nghệ và mật ong: Đây là hai thực phẩm giúp người bệnh xoa dịu những triệu chứng khó chịu và làm lành thương tổn do vết viêm loét gây ra

Thực phẩm làm tăng tiết axit, cần phải tránh xa

Ngoài việc lựa chọn những thực phẩm quen thuộc giúp hạn chế trào ngược thì bạn cũng cần tránh những thực phẩm gây hại dạ dày, gia tăng axit dạ dày sau đây:

• Đồ ăn nhiều dầu mỡ: Đây là đồ ăn yêu thích của rất nhiều người, tuy nhiên, những thực phẩm này có thể gây khó tiêu, tăng thêm gánh nặng cho dạ dày
• Đu đủ xanh: Men papain có thể phá hủy niêm mạc thực quản nhanh chóng và khiến cho dạ dày tăng tiết axit, gây trào ngược trầm trọng hơn.
• Nêm nếm đồ ăn quá mặn cũng khiến cho dạ dày bị tác động và khiến cho chứng trào ngược axit trầm trọng hơn.
• Những đồ ăn cay nóng là cho chứng ợ chua, ợ nóng, đau rát vùng thượng vị xảy ra nhiều hơn với mức độ nặng hơn
• Rượu bia, cà phê, thuốc lá: Đây là những chất kích thích có thể làm ảnh hưởng đến lớp nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày giảm đi.
• Nước ngọt có gas, chất béo: Những loại nước này khiến cơ thể đầy hơi, khó tiêu, tăng cảm giác buồn nôn, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.

Ăn uống và lựa chọn thực phẩm CHƯA ĐỦ để ĐẨY LÙI TRÀO NGƯỢC. Hãy nói cho bác sĩ biết tình trạng của mình để kịp thời chữa bệnh.

Thay đổi thói quen sinh hoạt hạn chế tăng tiết axit dạ dày

Song song với xây dựng chế độ dinh dưỡng, người bệnh cũng cần chú ý thay đổi thói quen sinh hoạt hằng ngày để cải thiện tình trạng bệnh nhanh chóng hơn.

Một số thói quen bạn cần chú ý thay đổi để hạn chế trào ngược đó là:

• Ăn chậm, nhai kỹ, tránh vận động mạnh sau khi ăn để tránh gây hại đến dạ dày
• Ăn uống đúng bữa, không để bụng đói, không ăn quá no để không gây hại đến dạ dày
• Tránh lạm dụng thuốc hoặc dùng thuốc trong thời gian quá dài mà không hỏi qua ý kiến của bác sĩ.
• Tránh xa đồ hộp, đồ ăn sẵn gây hại lớn đến dạ dày
• Giữ tinh thần thỏa mái, tránh căng thẳng, mệt mỏi kéo dài

Chứng bệnh trào ngược có chữa được không? Gợi ý những phương pháp phổ biến nhất cho bạn

Y học ngày càng phát triển và có thêm nhiều phương pháp chữa bệnh mang lại hiệu quả toàn diện hơn cho bệnh nhân. Những biện pháp chữa bệnh mang lại hiệu quả tốt nhất cho người bệnh và được dùng phổ biến có thể kể tới như:

Thuốc trào ngược dạ dày từ Tây y – Bác sĩ khuyến cáo: Không nên lạm dụng

Những loại thuốc tân dược được bác sĩ chỉ định sử dụng điều trị hiện tượng trào ngược dạ dày đó là:

• Gastosic: Tác dụng giảm đau, chống viêm loét dạ dày nhanh chóng, ức chế vi khuẩn HP, ngăn trào ngược
• Gaviscon: Giúp cải thiện tình trạng đầy hơi, khó tiêu, ợ chua, ợ hơi, đầy bụng, axit trào ngược
• Nexium: Có công dụng ức chế quá trình bơm Proton, ngăn cản axit đẩy lên thực quản.
• Thuốc trào ngược dạ dày của Mỹ: Pepto Bismol, Ez Maximum Strength,…
• Thuốc trào ngược dạ dày của Nhật: Kyabeijin MMSC Kowa, Sebuberu Eisai, Sucrate – A…

Ngoài ra, thuốc tân dược sử dụng cho những đối tượng đặc biệt như phụ nữ có thai, sau sinh và trẻ em cũng được kê theo đơn riêng biệt:

• Thuốc cho bà bầu: Gồm có muối nhôm, muối Mg2, amoxicillin…
• Thuốc cho trẻ em: Phổ biến nhất là alka Seltzer, maalox, mylanta, riopan…

Đánh giá về hiệu quả điều trị trào ngược dạ dày thực quản của thuốc tây y, lương y Nhân Tâm cho biết:

• Ưu điểm: Thuốc Tây y mang lại hiệu quả điều trị nhanh, các triệu chứng sẽ thuyên giảm từ 2-3 liều thuốc đầu tiên. Chính điều này làm bệnh nhân dễ lầm tưởng rằng bệnh đã khỏi hẳn.
• Nhược điểm: Người bệnh có khả năng gặp phải nhiều tác dụng phụ vô cũng khó chịu, ảnh hưởng lớn đến đời sống và sinh hoạt như nôn, đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi, giảm cân… Có tới 96% người bệnh phản hồi họ đã bị tái phát trào ngược sau điều trị bệnh trong thời gian ngắn.

Phẫu thuật với trường hợp bệnh nặng – khó chữa dứt điểm bệnh

Dùng thuốc Tây y có thể kiểm soát tình trạng trào ngược trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, với trường hợp bệnh nặng bệnh nhân sẽ được bác sĩ chỉ định dùng biện pháp phẫu thuật điều trị bệnh.

Hai loại phẫu thuật thường dùng nhất đó là:

• Phẫu thuật Nissen: Bác sĩ thực hiện quấn phần trên của dạ dày, phía xung quanh của cơ vòng thực quản dưới nhằm thắt chặt cơ và ngăn ngừa trào ngược. Thủ thuật này thường sẽ thực hiện cùng với nội soi. Có thể bọc phần trên hoặc toàn bộ dạ dày
• Phẫu thuật LINX: Dùng một vòng các hạt titan nhỏ chứa từ tín để quấn quanh ngã ba, giao giữa dạ dày và thực quản. Lực hút tạo ra giữa những hạt này đủ mạnh để giữ cơ vòng đóng lại với axit. Tuy nhiên, lực này cũng phải vừa đủ để cho phép thức ăn đi qua. Thiết bị LINX cũng có thể được cấy ghép nhờ biện pháp nội soi.

Chữa trào ngược dạ dày thực quản tại nhà – đơn giản nhưng hiệu quả thấp

Một số biện pháp tại nhà và lối sống có thể giúp làm giảm triệu chứng trào ngược axit dạ dày, như:

Dùng nha đam

Trong nha đam có chứa arabinose, glycoprotein và acemannan – những chất được nghiên cứu là có tác dụng giảm đau, chống viêm, kháng khuẩn vô cùng hiệu quả.

Bạn có thể tận dụng nha đam chữa bệnh trào ngược theo cách sau đây:

Cách 1:

• Gọt sạch vỏ nha đam và đem cắt nhỏ hình hạt lựu. 
• Dùng số nha đam vừa cắt đem xay nhuyễn pha với 1 cốc nước lọc. 
• Mang lọc bỏ xác nha đam và giữ lấy phần nước cốt, uống khoảng 2 lần/ngày, dùng trước ăn trưa và ăn tối.

Cách 2:

• Gọt sạch vỏ nha đam sau đó đem thái hạt lựu. 
• Rửa sạch nha đam với muối để loại bỏ bớt chất nhờn rồi đem đi nấu cùng với đậu xanh, bột sắn dây. 
• Thêm đường phèn vào nồi để tăng vị ngọt sao cho vừa miệng.
• Hỗn hợp này có thể ăn nóng hoặc cho vào tủ lạnh dùng dần trong 3 lần/tuần.

Gừng hạn chế trào ngược hiệu quả

Gừng được coi là phương thuốc giúp kháng viêm, giảm đau tự nhiên. Bạn có thể tận dụng gừng để chữa lành các tổn thương ở vùng niêm mạc dạ dày thực quản, tại cổ họng, từ đó hạn chế trào ngược axit.

Cách thực hiện:

Cách 1:

• Lấy 1 củ gừng tươi, rửa sạch, đem đập dập rồi hòa vào cốc nước sôi rồi đậy nắp cho tan dần những hoạt chất trong gừng. 
• Đợi khoảng 10 phút cho tất cả các tinh chất trong gừng tiết ra ngoài, đến khi màu nước ngả sang màu vàng nhạt. 
• Lọc bỏ phần xác gừng, khi uống có thể cho thêm một ít đường. 
• Dùng một cốc nước ấm trong trà gừng mỗi ngày giúp cho chứng trào ngược dạ dày hiệu quả hơn.

Cách 2:

• Thái nhỏ từng lát gừng và đem ngâm trong nước ấm
• Đợi khoảng 15 phút cho đến khi gừng mềm và bắt đầu chuyển sang màu nâu sẫm. 
• Lấy gừng và ăn sau mỗi bữa cơm khoảng 30 phút.

Cách 3:

• Gừng tươi đem thái thành từng lát mỏng rồi ngâm với giấm khoảng 1 tuần. 
• Có thể nhai trực tiếp miếng gừng mỗi ngày, nhai khoảng 3 lát rồi có thể nuốt trực tiếp cả xác và nước gừng. 
• Áp dụng mẹo này liên tục trong nhiều ngày đến khi tình trạng trào ngược dạ dày có dấu hiệu thuyên giảm

Mẹo dân gian chữa trào ngược thực quản tuy đơn giản, dễ thực hiện nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây dị ứng và không đảm bảo hiệu quả tuyệt đối. Bạn nên dừng sử dụng cách chữa mẹo nếu thấy cơ thể có những phản ứng lạ hoặc đã qua thời gian dài nhưng bệnh không có tiến triển.

Thuốc Đông y chữa trào ngược dạ dày – lựa chọn an toàn cho hàng ngàn người bệnh

Một trong những bài thuốc Đông y được đánh giá cao nhất trong giới YHCT hiện nay đó là Sơ can Bình vị tán. Đây là bài thuốc có khả năng điều trị triệt để các triệu chứng của trào ngược dạ dày hiệu quả tận gốc. 

Thành phần bài thuốc bao gồm nhiều loại thảo dược tự nhiên, có tác dụng khắc phục bệnh và hồi phục sức khỏe tự nhiên nhanh chóng. Sơ can Bình vị tán được bào chế độc quyền tại Trung tâm Đông phương Y pháp. Thuốc có nhiều dạng khác nhau giúp khắc phục hoàn toàn những điểm hạn chế vốn có của Đông Y.

Sơ can Bình vị tán có liệu trình điều trị rõ ràng, đi sâu khắc phục căn nguyên gây bệnh, ngăn ngừa bệnh tái phát hiệu quả. Đây chính là lựa chọn tốt nhất giúp điều trị bệnh an toàn, lại có khả năng giúp người bệnh phục hồi nhanh sau điều trị.

XÓA SỔ chứng trào ngược ngay hôm nay nhờ vật lý trị liệu

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, y học cổ truyền còn ứng dụng phương pháp châm cứu, bấm huyệt nhằm mang lại hiệu quả cao nhất trong điều trị chứng trào ngược. Những huyệt đạo nằm ở vị trí cố định và chúng phân bố khắp cơ thể. Khi những huyệt đạo này được kích ứng sẽ có phản ứng đáp trả.

Từ xa xưa, ông cha ta đã biết cách vận dụng những huyệt đạo để châm cứu, xoa bóp chữa bệnh và đã đạt được những hiệu quả bất ngờ. Mặc dù những phương pháp chữa bệnh hiện đại có nhiều phát triển nhưng phương pháp trị liệu cổ truyền vẫn được đánh giá rất cao.

Vật lý trị liệu giúp người bệnh có thể thoát khỏi những căn bệnh nan y, thậm chí Tây y phải “bó tay”. Những phương pháp châm cứu, bấm huyệt được thực hiện đảm bảo tính an toàn, không gây tác dụng phụ.

Tuy nhiên, để đạt được những lợi ích điều trị như vậy, người bệnh cần lựa chọn và tìm đến những địa chỉ chữa bệnh uy tín, đảm bảo điều kiện đạt chuẩn của Bộ Y tế.

Trung tâm Đông phương Y pháp trực thuộc Trung tâm Thuốc dân tộc, là một đơn vị đi đầu trong ứng dụng các biện pháp trị liệu vào điều trị bệnh. Trung tâm hình thành trên nền tảng tri thức nhờ đội ngũ y bác sĩ giỏi, giàu kinh nghiệm và hết lòng với bệnh nhân.

Liệu trình trị liệu tại đây được xác định cụ thể theo mức độ bệnh và thể trạng từng người, tuân thủ theo đúng nguyên lý luận chứng hạ châm của YHCT. Bệnh nhân sẽ cảm nhận rõ những triệu chứng của bệnh trào ngược giảm đi trông thấy qua từng ngày nhờ xoa bóp bấm huyệt và châm cứu.

Trong quá trình chữa trào ngược dạ dày bằng cách bấm huyệt, bệnh nhân cũng nên chú ý đến chế độ ăn uống và sinh hoạt để hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.

Trên đây là những thông tin chi tiết nhất về trào ngược dạ dày và cách điều trị bệnh tốt nhất cho bạn. Hy vọng những thông tin này sẽ giúp ích cho bạn trong việc lựa chọn điều trị bệnh cũng như bảo vệ sức khỏe của chính mình.