Huyệt Cơ Môn Là Gì? Tìm Vị Trí Và Cách Ứng Dụng Trị Bệnh

Trong Y học cổ truyền, huyệt Cơ Môn được biết đến với tác dụng điều hòa khí huyết vùng bụng dưới, hỗ trợ điều trị các vấn đề về tiêu hóa và tiết niệu. Vị trí huyệt này nằm ở đâu? Cách châm cứu và bấm huyệt như thế nào để đạt hiệu quả cao? Bài viết sau đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về ứng dụng của huyệt trong việc chăm sóc sức khỏe.

Huyệt Cơ Môn là gì?

Huyệt Cơ Môn có xuất xứ từ Giáp Ất Kinh, là huyệt thứ 11 thuộc kinh Tỳ. Xét về ý nghĩa tên huyệt, tên “Cơ Môn” gợi lên nhiều tầng ý nghĩa thú vị, phản ánh sự tinh tế trong quan sát và tư duy của người xưa.

• “Cơ”: Từ này có nghĩa là “cái ky”, một dụng cụ hình cái xẻng nhỏ dùng để xúc rác, tro than. Theo y văn cổ, huyệt nằm ở vùng lõm giữa các cơ ở đùi, khi quan sát tư thế ngồi duỗi thẳng hai chân, vùng này có hình dáng giống như cái ky.
• “Môn”: Có nghĩa là cửa, cửa ngõ. Huyệt nằm tại vị trí được đánh giá là cửa ngõ đi vào vùng bụng dưới, nơi tập trung nhiều cơ quan quan trọng thuộc hệ tiêu hóa và tiết niệu.

Có thể thấy, tên gọi “Cơ Môn” không chỉ đơn thuần là cách mô tả vị trí và hình dáng của huyệt, mà còn chứa đựng những ý nghĩa sâu xa về chức năng và vai trò của huyệt vị này trong việc duy trì sức khỏe.

Vị trí huyệt Cơ Môn

Huyệt Cơ Môn nằm ở vùng đùi trước, dưới đây là hướng dẫn chi tiết các bước xác định huyệt giúp bạn dễ dàng tự thực hiện bấm huyệt tại nhà:

• Bước 1 – Tư thế chuẩn bị: Ngồi thoải mái trên ghế hoặc giường, hai chân duỗi thẳng tự nhiên. Tư thế này giúp bạn dễ dàng tiếp cận vùng đùi và xác định huyệt chính xác.
• Bước 2 – Xác định vị trí huyệt: Từ đầu gối (điểm lõm giữa xương bánh chè và xương ống chân), đo lên 8 thốn trên mặt trước của đùi. Tại vị trí 8 thốn đó, sờ nắn nhẹ nhàng để tìm chỗ lõm, đây chính là huyệt đạo Cơ Môn.
• Bước 3 – Kiểm tra mạch đập: Huyệt nằm gần một động mạch nhỏ, bạn có thể cảm nhận được mạch đập nhẹ nhàng khi ấn vào vị trí huyệt.

Mẹo nhỏ: Để dễ xác định hơn, bạn có thể co nhẹ đầu gối lại, sau đó duỗi thẳng ra và sờ nắn vùng đùi. Lúc này, các cơ sẽ nổi rõ hơn, giúp bạn dễ dàng tìm được chỗ lõm là huyệt Cơ Môn.

Đặc điểm giải phẫu huyệt vị:

• Dưới da vùng huyệt là khe cơ rộng trong và cơ may, gần bờ trong cơ thẳng, cơ rộng giữa xương đùi.
• Thần kinh vận động cơ tại vị trí huyệt là nhánh của dây thần kinh đùi.
• Da vùng huyệt chịu sự chi phối bởi tiết đoạn dây thần kinh L3.

Tác dụng của huyệt Cơ Môn trong trị bệnh

Huyệt Cơ Môn có nhiều tác dụng quan trọng trong điều trị các bệnh liên quan đến vùng hạ tiêu, cụ thể như sau:

• Viêm tuyến hạch bẹn: Huyệt khi được kích thích sẽ giúp tăng cường lưu thông khí huyết, giảm viêm, tiêu sưng và giảm đau ở vùng bẹn.
• Đau bụng dưới: Huyệt Cơ Môn giúp điều hòa khí huyết, giảm co thắt cơ trơn, giảm đau và cải thiện chức năng của các cơ quan trong vùng bụng dưới. Vậy nên được áp dụng trong điều trị đau bụng dưới do rối loạn tiêu hóa, kinh nguyệt không đều, viêm nhiễm,…
• Tiểu không tự chủ: Tác động vào huyệt đạo này có tác dụng khí hóa bàng quang, tuyên thông hạ tiêu, giúp bàng quang hoạt động bình thường trở lại, cải thiện khả năng kiểm soát tiểu tiện.
• Viêm niệu đạo: Châm cứu, bấm huyệt đạo Cơ Môn giúp giảm viêm nhiễm và làm dịu niệu đạo, từ đó giúp điều trị các triệu chứng viêm niệu đạo như đau rát, tiểu buốt và tiểu khó.

Cách châm cứu, bấm huyệt Cơ Môn

Châm cứu và bấm huyệt tại huyệt Cơ Môn là hai phương pháp được áp dụng phổ biến trong Y học cổ truyền.

Phương pháp châm cứu

Châm cứu huyệt Cơ Môn cần được thực hiện bởi chuyên gia hoặc người có kinh nghiệm để tránh gây tổn thương động mạch và dây thần kinh đùi.

Kỹ thuật thực hiện:

• Bước 1: Sử dụng kim châm cứu với độ dài phù hợp, sau đó châm thẳng vào vị trí huyệt với độ sâu từ 1 đến 1.5 thốn.
• Bước 2: Thực hiện ôn cứu (hơ nóng bằng ngải cứu) trên huyệt trong vòng 5 – 10 phút. Phương pháp này giúp tăng cường lưu thông khí huyết và làm ấm huyệt, đặc biệt hiệu quả trong điều trị các vấn đề về viêm nhiễm và đau bụng dưới.

Lưu ý khi châm cứu:

• Không châm sâu quá 1.5 thốn để tránh tác động đến động mạch dưới da.
• Trong trường hợp ngộ châm (châm quá sâu gây khó khăn trong vận động hoặc đại tiện bí), có thể châm cứu thêm tại huyệt Phúc Ai (Ty.16) để cấp cứu.

Cách bấm huyệt Cơ Môn

Phương pháp bấm huyệt có thể tự thực hiện tại nhà nhưng cần đảm bảo tuân thủ các bước dưới đây:

• Bước 1: Dùng ngón tay cái hoặc ngón trỏ để bấm vào vị trí huyệt đạo với lực vừa phải.
• Bước 2: Giữ lực bấm khoảng 2 phút và kết hợp với việc day tròn nhẹ nhàng tại vùng huyệt để kích thích lưu thông khí huyết. Thực hiện bấm huyệt từ 1 – 2 lần mỗi ngày để tối ưu hóa hiệu quả điều trị.

Hướng dẫn phối huyệt Cơ Môn

Để đạt được hiệu quả tối ưu, huyệt Cơ Môn thường được phối hợp với các huyệt khác có liên quan đến chức năng hạ tiêu và điều hòa khí huyết khác như:

• Phối cùng huyệt đạo Bàng Quang Du (Bq 28) + huyệt đạo Đại Đôn (C 1) + huyệt đạo Thái Xung (C 3) + huyệt đạo Thần Môn (Tm.7) + huyệt đạo Thông Lý (Tm.5) + huyệt đạo Ủy Trung (Bq 40): Điều trị tiểu nhiều (theo Tư Sinh Kinh).
• Phối cùng huyệt đạo Hợp Dương (Bq 55) + huyệt đạo Tam Âm Giao (Ty 6): Điều trị tử cung viêm (theo Châm cứu Học Thượng Hải).
• Phối cùng huyệt đạo Hành Gian (C 2) + huyệt đạo Nhiên Cốc (Th 2): Điều trị ngứa niệu đạo (theo Châm cứu Học Thượng Hải).

Bài viết đã phân tích chi tiết về huyệt Cơ Môn, từ vị trí giải phẫu, cách xác định, cho đến tác dụng trong việc điều trị các bệnh lý. Để đạt hiệu quả tối ưu, bạn nên kết hợp bấm huyệt và châm cứu theo đúng hướng dẫn. Hãy cân nhắc áp dụng các phương pháp này dưới sự giám sát của chuyên gia để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong điều trị.

Xem Thêm:

• Huyệt Dương Cương: Xác Định Vị Trí Và Tác Dụng Trị Bệnh
• Huyệt Duy Đạo: Vị Trí, Công Dụng và Cách Châm Cứu