Bại Liệt

Bại liệt là một bệnh truyền nhiễm do virus – poliovirus, bệnh diễn biến nghiêm trọng có thể gây tê liệt khó thở, thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên đa số những người bị nhiễm poliovirus, thường khó nhận biết mình bị bệnh bại liệt. Vậy dấu hiệu bại liệt là gì? Cách điều trị bệnh ra sao?

Bệnh bại liệt là gì? Giai đoạn phát triển bệnh

Bại liệt (tiên tiếng anh là Poliomyelitis) hay còn gọi là bệnh viêm tủy xám, nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là virus Polio gây nên xâm nhập thông qua đường phân – miệng. Virus này đến hạch bạch huyết, xâm nhập hệ thần kinh trung ương, khiến tế bào sừng trước tủy sống và tế bào thần kinh vận động bị tổn thương và gây nên hội chứng liệt mềm trên lâm sàng.

Virus Polio thuộc chi virut đường ruột thuộc họ Picornaviridae có 3 typ cơ bản:

• Typ I: Giữ vai trò chính trong gây bệnh (90%) có tên gọi là Brunhilde
• Typ II : Có tên gọi là Lansing, chủng này gây bệnh ở thể ẩn
• Typ III: Có tên gọi là Leon so với 2 chủng trên thì chủng này ít gây bệnh hơn

Virus này có khả năng sống trong môi trường bên ngoài, sống trong nước khoảng 2 tuần khi ở nhiệt độ thường, trong phần 2-3 tháng nhiệt độ thấp 0-4 độ C, hơn nữa cũng có thể sống trong môi trường khô hanh. Chỉ có thể tiêu diệt bởi thuốc tím và nhiệt độ cao trên 56 độ.

Virus Polio xâm nhập vào cơ thể, xâm nhập hệ thần kinh trung ương khiến các cơ bị yếu đi và dẫn đến bại liệt. Quá trình xâm nhập và hệ thần kinh gây ra bại liệt diễn biến qua 3 giai đoạn:

• Giai đoạn 1: Xâm nhập và sinh trưởng ở đường tiêu hóa. Virus Polio xâm nhập qua hầu, xâm nhập đến hạch bạch huyết tại vùng họng đến niêm mạc tiểu tràng sau đó tiếp tục tăng sinh
• Giai đoạn 2: Virus xâm nhập nội tạng (tim, gan, thận,…) và tăng sinh ở đây gây ra triệu chứng lâm sàng của thời kỳ tiền liệt.
• Giai đoạn 3: Virus xâm nhập và sinh trưởng ở hệ thần kinh Trung ương.

Triệu chứng lâm sàng của bệnh là ban đầu sốt, táo bón, cơ thể buồn nôn,… Nhiều trường hợp người bệnh bị suy dinh dưỡng, viêm phổi, cơ thể mệt mỏi, kiệt sức và có thể gây tử vong. Đây là một bệnh truyền nhiễm có thể lây lan thành dịch.

Triệu chứng bệnh bại liệt là gì?

Phụ thuộc vào từng thể bệnh của người bệnh mà xuất hiện triệu chứng khác nhau:

• Thể liệt mềm cấp định hình: Người bệnh xuất hiện triệu chứng sốt, nhức đầu, buồn nôn, tứ chi, lưng bị đau,… Nhiều trường hợp người bệnh bị liệt tủy sống, dẫn đến suy hô hấp, liệt chi, khó vận động
• Thể viêm màng não vô khuẩn: Người bệnh xuất hiện những triệu chứng như sốt, đau đầu, cơ thể mệt mỏi đau cơ trên cơ thể, cứng gáy,…
• Thể nhẹ: Với những triệu chứng sốt, khó ngủ, táo bón, … những dấu hiệu này người bệnh có thể khắc phục sau vài ngày
• Thể ẩn: Với thể bệnh này, triệu chứng người bệnh không rõ ràng, tuy nhiên không điều trị sớm rất dễ chuyển sang thể nặng
• Bại liệt không liệt (nonparalytic): đây là bệnh bại liệt không dẫn đến tê liệt, người bệnh xuất hiện dấu hiệu sốt, đau họng, buồn nôn, cơ thể mệt mỏi, đau lưng, cổ, tê cứng chi, cơ bắp có thể bị co thắt.
• Bại liệt thể liệt: triệu chứng phổ biến nhất là sốt và sau đó đau đầu, cứng cổ và lưng, táo bón và nhạy cảm khi bị chạm vào người. Bệnh nhân dần dần mất cảm giác và vận động ở phần dưới của cơ thể dẫn đến liệt không đối xứng. Sau đó bệnh nhân sẽ phục hồi dần trong vòng từ 2 đến 6 tháng. Trong các trường hợp nặng hơn, nếu liệt cả tủy sống và hành tủy có thể dẫn đến suy hô hấp và tử vong.

Người bệnh nhận biết triệu chứng bệnh, đi thăm khám và điều trị sớm giúp bệnh nhanh khỏi.

Nguyên nhân và đường lây truyền bệnh bại liệt là gì?

Theo bác sĩ Doãn Hồng Phương – Giám đốc Trung tâm Đông phương Y pháp cho biết. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến bệnh bại liệt là do virus Polio. Virus này xâm nhập vào cơ thể đến hạch bạch huyết, nội tạng và xâm nhập đến hệ thần kinh Trung ương khiến tế bào thần kinh vận động của vỏ não và tế bào sừng trước tủy sống bị tổn thương dẫn đến bại liệt.

Virus Polio lây lan từ người này sang người khác thông qua đường tiêu hóa (phân – miệng), do đó tỷ lệ nhiễm bệnh cao hơn khi:

• Sử dụng nguồn nước ô nhiễm
• Sử dụng thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, an toàn thực phẩm

Nhiều trường hợp người bệnh lây truyền qua đường hầu họng, nhưng hiện nay chưa có bằng chứng chứng minh virus lây truyền qua côn trùng.

Bác sĩ Phương cũng lưu ý: Thời gian ủ bệnh với trường hợp người bệnh dấu hiệu thực thể từ 7-14 ngày, tuy nhiên nhiều trường hợp có thể dao động từ 3- 35 ngày.

Đối với thời kỳ lây truyền, virus đào thải từ trong cơ thể ra môi trường bên ngoài sau đó xâm nhập vào dịch tiết hầu sau 36 giờ, sau 72 giờ trong phân. Virus Polio có thể tồn tại trong phần từ 3-6 tuần hoặc hơn. Thời kỳ lây truyền có thể từ 7-10 ngày trước khi người bệnh xuất hiện các triệu chứng lâm sàng.

Bệnh bại liệt dễ mắc ở đối tượng nào?

Virus Polio xâm nhập vào cơ thể con người thông qua hệ tiêu hóa, do đó những đối tượng dưới đây dễ dàng mắc bại liệt như:

• Người bệnh đến vùng có vi rút bại liệt
• Bạn tiếp xúc với chất thải mang virus bại liệt, bởi virus có thể tồn tại trong phân từ 2-3 tháng
• Người bệnh sử dụng thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, nguồn nước bị ô nhiễm
• Người bệnh suy giảm hệ miễn dịch, stress trong thời gian dài, sức đề kháng giảm,.. Hay chưa được tiêm phòng ngừa vaccin bại liệt.

Các biện pháp chẩn đoán bệnh Bại liệt

Bs Phương cho biết, bệnh bại liệt bên cạnh những triệu chứng lâm sàng như cứng cổ, khó thở,… Tại cơ sở y tế người bệnh được tiến hành xét nghiệm:

• Khám nghiệm lâm sàng: Bác sĩ tiến hành hỏi về triệu chứng, tiền sử tiêm chủng trước đó
• Xét nghiệm virus phân lập chính xác vi rút bại liệt Polio: Người bệnh được tiến hành xét nghiệm virus trong vòng 14 ngày kể từ khi xác định mắc bệnh từ bệnh phẩm dịch hầu họng, não tủy hay phân

Tuy nhiên trước khi tiến hành xét nghiệm chẩn đoán, người bệnh cần loại một số nguyên nhân liệt do chấn thương, viêm dây thần kinh, nhiễm vi rút EV, ECHO và Coxsackie.

Cách điều trị bại liệt an toàn, hiệu quả theo hướng dẫn chuyên gia

Bệnh bại liệt do virus gây nên, nhưng hiện nay chưa có biện pháp điều trị dứt điểm. Do đó khi nhận biết dấu hiệu bệnh, người bệnh cần đi thăm khám và điều trị sớm. Một số phương pháp điều trị được chuyên gia khuyến cáo:

Sử dụng thuốc Tây điều trị

Với mỗi loại thể liệt, người bệnh có phương pháp điều trị khác nhau:

Điều trị bại liệt thể liệt

Nguyên tắc điều trị: Người bệnh được tiến hành điều trị toàn diện từ cải thiện triệu chứng đến nâng cao sức đề kháng hệ miễn dịch, ngăn ngừa biến chứng và di chứng sau điều trị

Giai đoạn tiền liệt

• Người bệnh bị sốt, cần hạ sốt bằng thuốc paracetamol, efferangan, aspegic hoặc chườn lạnh để phòng tránh cơ bị co giật.
• Sử dụng thuốc giảm đau an thần: Một số thuốc được sử dụng Analgin, aspirin, dimedrol,…
• Thuốc phù não: Người bệnh hiện tượng phù nào được tiêm Glucose 30% và magiesulfat

Giai đoạn liệt: Người bệnh tích cực phục hồi tuần hoàn, hô hấp, trợ tim mạch, phục hồi cơ vận động bị liệt. Thuốc phục hồi cơ bạn có thể sử dụng: Thuốc Proserin: tiêm vào bắp, liều dùng 0,1-0,2 ml/ngày trong 10-15 ngày, thuốc kháng sinh, thuốc Gamma globulin,….

Giai đoạn phục hồi di chứng: Người bệnh tiếp tục thực hiện các biện pháp lý liệu, bài tập, chế độ dinh dưỡng theo chỉ định của bác sĩ

Điều trị bại liệt thể nhẹ 

Trường người bệnh thể nhẹ sử dụng thuốc điều trị triệu chứng như thuốc giảm đau, rối loạn tiêu hóa và nâng cao sức đề kháng, điều trị chức năng rối loạn tiêu hóa.

Bài thuốc Đông y điều trị bệnh bại liệt

Bài thuốc Đông y được nhiều người bệnh tin tưởng sử dụng được đánh giá, an toàn, lành tính. Hơn nữa, YHCT điều trị bệnh theo cơ chế từ căn nguyên, cải thiện triệu chứng và từ đó ngăn ngừa bệnh tái phát. Tuy nhiên để điều trị bệnh hiệu quả, bạn cần lựa chọn cơ sở YHCT uy tín đảm bảo an toàn hiệu quả.

Lời khuyên chuyên gia phòng bệnh bại liệt hiệu quả an toàn

Theo Bs Hồng Phương cho biết, phòng bệnh hiệu quả nhất là tiêm vacxin. Hiện nay phổ biến 2 loại vacxin là Vaccine sống giảm động lực (OPV: Oral Polio Vaccine). Vắc xin bất hoạt (IPV: Inactivated Polio Vaccine)

Ngoài ra người bệnh cần lưu ý:

• Giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ, sử dụng thực phẩm an toàn, đảm bảo vệ sinh an toàn
• Nhận biết dấu hiệu cần đi thăm khám và điều trị kịp thời
• Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc, kết hợp nhiều phương pháp điều trị khi chưa có chỉ định bác sĩ

Hy vọng thông tin trên cung cấp cho các bạn những thông tin chi tiết nhất về bại liệt. Từ đó người bệnh nhận biết dấu và điều trị sớm. Bên cạnh đó cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh hiệu quả.